Xalqaro diplomatik munosabatlar

7.2. Elchixonalarda diplomatik xodimlar, ma’muriy-texnik va xizmat
qiluvchi xodimlar uchun immunitet va imtiyozlar
Elchixonalarda diplomatik xodimlardan tashqari ma’muriy texnik va xizmat
qiluvchi xodimlar ham faoliyat ko’rsatadi. So’nggi yillar amaliyoti shuni
ko’rsatadiki, davlatlar tomonidan diplomatik immunitet va imtiyozlar hajmidagi
farqlar yo’qolib bormoqda. 1961 yilgi Vena konvenstiyasi ma’muriy-texnik
xodimlarni ancha keng ko’lamli diplomatik immunitet va imtiyozlar bilan
ta’minlagan. Ular ham diplomatlar foydalanadigan diplomatik imtiyoz va
huquqlarga ega; farqi shundaki, fuqarolik va ma’muriy javobgarlikdan ular faqat
xizmat vazifasini bajarish paytida xatolikka yo’l qo’ygan xollarida ozod
qilinadilar. Xorijiy diplomatik vakolatxonalar va xodimlariga “vakolatxona
vazifasini bajarish uchun barcha imkoniyat” (Vena konvenstiyasi 25-modda) ni
berib, davlatlar diplomatik xodimlarning o’zi turgan mamlakat qonun va qarorini
hurmat qilishi va ichki ishlarga aralashmaslik prinstipidan kelib chiqadilar.
Vena konvenstiyasi diplomatlarga o’zi turgan mamlakatni o’rganish, o’z
davlati siyosatini bayon etish imkonini beradi. Biroq bu diplomatga turli salbiy
xarakterdagi bayonotlar bilan chiqishi uchun imkon bermaydi. 1961 yilgi Vena
konvenstiyasi diplomatning “o’zi turgan davlatlarda o’z manfaati uchun kasbiy
yoki tijorat faoliyati bilan shug’ullanishini” man etadi (1961 yil Vena
konvenstiyasi, 212-modda).

---

55
7.3. Ishonch yorliklarini topshirish marosimi va diplomatik
imtiyozlarni ta’minlash
Dunyoning etakchi davlatlaridagi tartibga ko’ra ishonch yorliklarini
topshirish marosimi davlat boshlig’i qarorgohiga tashrifdan boshlanadi. Aksariyat
hollarda elchilar maxsus kiyimda (ordenlar bilan) frak yoki milliy kiyimda tashrif
buyuradilar. Ularga elchixonaning etakchi diplomatlari - maslahatchilar, kotiblar,
harbiy attashe - odatda qora rangli kostyumda, harbiylar - bayram harbiy kiyimida
hamrohlik qiladilar.
Ishonch yorliqlari topshirish marosimi elchining o’z vazifasini bajarishga
kirishishining boshlanishi hisoblanadi. Elchi ikki tomonlama protokol qoidalariga
muvofiq Tashqi ishlar vaziri, uning o’rinbosari, boshqarma boshliqlari, shu bilan
birga boshqa vazirlar va rasmiy kishilar huzuriga tashrif buyuradi. Dastlab
diplomatik korpus oqsoqoli (duayen) bilan uchrashadi.