Xalqaro diplomatik munosabatlar

Internet resurslari:
www.gov.uz
www.mfer.uz.
www.jahon.mfa.uz
www.unctad.org
www.mgimo.ru

---

53
7-bob. Diplomatik imtiyozlar va immunitetlar
7.1. Diplomatik immunitet va imtiyozlarning ahamiyati
Diplomatik immunitet va imtiyozlar alohida huquq va imtiyozlar majmui
bo’lib, xorijiy diplomatlarga beriladi. Mazkur immunitet va imtiyozlar bilan o’zi
turgan mamlakatlardagi diplomatik vakillarga o’z vazifalarini bajarish uchun ham
beriladi. Davlatlar xorijiy diplomatlarga bunday huquq va imtiyozlar berar ekan,
ularni o’z yuridikstiyasidan ozod qiladi. Boshqacha qilib aytganda, xorijiy
diplomatlar va diplomatik vakolatxonalarda “mutlaq ozodlik” dan foydalanadilar.
Mazkur prinstip davlatlarning suvereniteti va xalqaro huquq sub’ekti ekanligi
bilan izohlanadi.
Diplomatik immunitet va imtiyozlarning hajmi va xarakteri diplomatik
aloqalar haqidagi 1961 yilgi Vena konvenstiyasida to’la aks ettirilgan.
Konvenstiya hozirgi paytda muhim xalqaro huquqiy hujjat hisoblanib, uning
asosida davlatlar orasidagi munosabatlar jarayonida kelib chiqadigan turli
masalalar ko’rib chiqiladi va tartibga solinadi. Bundan tashqari keyinchalik yana
boshqa kelishuvlar qabul qilingan bo’lib, ular ham xalqaro munosabatlarni
tartibga solish masalasiga aloqadordir. Bular - Konsullik aloqalari haqidagi 1963
yilgi Vena konvenstiyasi. Universal xarakterdagi xalqaro tashkilotlarda davlatlar
vakilligi to’g’risidagi 1975 yilgi Vena konvenstiyasi.
Diplomatik kartochka berilishi uchun diplomatik martaba ko’rsatilgan
diplomatik pasport asos bo’lib, xizmat qiladi. Boshqacha qilib aytganda, u yoki

---

54
bu xodimning diplomatik martabasi uni ishga jo’natuvchi davlat tomonidan
beriladigan diplomatik pasportda tasdiqlanadi.
Diplomatik immunitet va imtiyozlar shaxsiy manfaat nuqtai-nazaridan
berilmay, balki diplomat va diplomatik vakolatxonalar tomonidan o’z vazifalarini
samarali ado etishlari uchun beriladi. Diplomatik immunitet diplomatga shaxsan
beriladi, imtiyozlar esa kelishuv asosida shaxslar orasida oldi-berdi qilinishi
mumkin emas. Diplomatik immunitetning teng tarzda kamsitishlarsiz, tenglik
asosida beriladi.