Xalqaro biologiya olimpiadasi (ibo)ga saralashning I bosqichi

Xalqaro biologiya olimpiadasi (IBO)ga saralashning I bosqichi
Mutant allelning mavjudligi yoki yo‘qligini molekulyar usul bilan aniqlash mumkin. Onada mutant allel mavjud, lekin uning ota-
onasida bu mutatsiyaning yo‘q ekanligini ko‘rish mumkin. Ularning qaysi biri mutant gameta hosil qilganligi aniq emas. Ushbu 
muammoni to‘liq birikkan polimorf lokuslardan foydalanib, gaplotipni tahlil qilish orqali hal qilish mumkin. 
Agar o‘g‘il mutatsiyani ajdodlaridan olgan bo‘lsa, u qanday mutatsiya ekanligini aniqlang? 
A) onaning gametasidagi mutatsiya 
B) buvining gametasidagi mutatsiya 
C) boboning gametasidagi mutatsiya 
D) bobo va buvining gametlaridagi mutatsiya 
5. Hujayrada teskari transkriptaza fermenti yordamida RNKdan DNK sintezlandi. Hosil bo‘lgan DNK molekulasida sitozinli 
nukleotidlar jami monomerlarning 35%ini, RNKda esa sitozinli monomerlar jami nukleotidlarning 55%ini tashkil qiladi. Shu RNK 
zanjiridagi guaninli nukleotidlar necha foizni tashkil qiladi?
A) 10 
B) 15 
C) 20 
D) 35 
6. Ma’lum bir o‘simlikning 80ta birlamchi jinsiy hujayralaridan hosil bo‘lgan spermiyalarning 75%i urug‘lanishda qatnashmagan. 
Urug‘lantirishda qatnashgan spermiylarning jami xromosomalari soni urug‘lantirishda qatnashmagan spermiylarning jami 
xromosomalari sonidan 7680taga farq qilsa, urug‘lantirishda qatnashgan spermiylardagi xromosomalar sonini aniqlang. 
A) 3840
B) 11520 
C) 5468
D) 15360 
7. Lavlagi (a) va shirinmiya (b) o‘simliklariga xos xususiyatlarni aniqlang. 
1) barglari oddiy, yonbargchasiz; 2) gulqo‘rg‘oni oddiy, kosachasimon; 3) ildiz tizimi - o‘q ildiz; 4) ildiz tizimi - popuk ildiz;
5) barglari yonbargchali, poyada ketma-ket o‘rnashgan; 6) gullari qiyshiq; 7) changchilari 10 ta; 8) gultojibarglarining 2tasi 
qo‘shilgan, 3tasi erkin 
A) a-5, 6, 7; b-1, 2, 3 
B) a-2, 3, 5; b-1, 6, 7 
C) a-1, 2, 4; b-3, 5, 7 
D) a-1, 2, 3; b-5, 6, 8 
8.Moychechakdoshlar (a) va suttikandoshlar (b) oilachalariga xos ma’lumotlarni aniqlang. 
1) to‘pguli faqat bir xil gullardan tuzilgan; 2) to‘pguli ba’zan bir xil, ba’zan ikki xil gullardan tuzilgan; 3) to‘pgulidagi barcha gullari 
ikki jinsli; 4) to‘pguli asosan ikki jinsli naysimon gullardan iborat; 5) to‘pguli savatcha; 6) to‘pgulida soxta tilsimon gullari mavjud;
7) to‘pgulida voronkasimon gullari mavjud; 8) to‘pguli sirtdan o‘rama bargchalar bilan qoplangan; 9) to‘pgulidagi barcha gullari ikki 
jinsli tilsimon; 10) gulkosachasi juda qisqarib ketgan 
A) a-2, 4, 6, 7, 9; b-1, 3, 5, 8, 10 
B) a-2, 4, 6, 7, 8; b-1, 3, 8, 9 
C) a-5, 6, 7, 10; b-3, 4, 5, 8 D) a-1, 6, 7, 10; b-3, 8, 9, 10 
9.Krevetka (I), temirchak (II), biy (III), chumoli (IV) mansub bo‘lgan faqat tip uchun (a) va faqat sinf uchun (b) xos belgilarni 
aniqlang. 
1) xitindan iborat tashqi skelet; 2) mo‘ylovlar; 3) bo‘g‘imlarga bo‘lingan oyoq; 4) tullash; 5) jabralar; 6) qorin nerv zanjiri;
7) traxeya; 8) ikki juft qanotlar; 9) murakkab ko‘zlar; 10) metamorfoz; 11) o‘pkalar; 12) ko‘p kamerali yurak; 13) jag‘lar; 14) ochiq 
qon aylanish sistemasi; 15) halqum usti nerv tuguni; 16) jag‘oyoqlar 
A) I-a-3, 4, 13; b-5, 9, 16; II-a-1, 6, 14, 15; b-2, 7, 9, 10; III-a-1, 4, 13, 15; b-11, 16; IV-a-1, 2, 3, 4, 14; b-7, 8, 9 
B) I-a-1, 3, 6, 13, 15; b-2, 5, 9; II-a-4, 6, 13, 14; b-2, 8, 10; III-a-1, 3, 13, 15; b-7; IV-a-3, 4, 14, 15; b-2, 7, 8 
C) I-a-1, 3, 4, 6, 15; b-5, 9; II-a-1, 3, 6, 13, 15; b-2, 7, 9, 12; III-a-1, 3, 6, 13; b-7, 11; IV-a-4, 10, 14, 15; b-2, 7, 8, 9 
D) I-a-1, 4, 6, 14, 15; b-2, 5, 16; II-a-1, 3, 9, 14, 15; b-8, 9, 12; III-a-1, 3, 6, 14; b-4, 7, 16; IV-a-3, 13, 14, 15; b-8, 9, 12 
10.Qaysi javobda divergensiya (a) va konvergensiya (b) hodisalarini aks ettirgan misollar to‘g‘ri ko‘rsatilgan? 
1) odam va boshqa hayvonlar gemoglobin zanjiridagi aminokislotalar tarkibidagi farq; 2) kojan va kalimaning qanotlari; 3) dengiz 
toshbaqasi va delfinlarning kuraksimon oyoqlari; 4) boychechak turkumiga mansub 30 ga yaqin tur; 5) buzoqbosh va oddiy krotning 
yer kavlashga moslashgan oldingi oyoqlari; 6) chigirtkaning sakrashga, suv qandalasining suzishga moslashgan oyoqlari; 7) ixtiozavr 
va delfinning o‘zaro o‘xshash tashqi tuzilishi; 8) delfinning suzishga, otning chopishga moslashgan oldingi oyoqlari; 9) kasatka va 
beluganing dum suzgichlari; 10) ko‘rshapalak va qushlarning qanotlari; 11) oq rangli kuropatka va oq rangli tulkilar;
12) o‘tloqzorlarda o‘sadigan zaharli ayiqtovon, sernam yerlarda o‘sadigan sudraluvchi ayiqtovon, botqoqliklarda o‘sadigan 
achishtiradigan ayiqtovon turlari; 13) xaltali krot, oddiy krotning o‘zaro o‘xshash tashqi qiyofasi; 14) suvarakning kemiruvchi, xasva 
qandalaning so‘ruvchi og‘iz a’zolari; 15) qisqichbaqa va chayonning qisqichlari; 16) do‘lananing tikani va tokning jingalagi 
A) a—6, 8, 12, 14, 16; b—2, 5, 9, 10, 11 
B) a—4, 6, 9, 12, 14, 16; b—3, 5, 7, 10, 11, 13 
C) a—1, 4, 6, 12, 16; b—5, 7, 9, 10, 11, 14, 15 
D) a—1, 4, 6, 12, 14, 15; b—2, 3, 5, 7, 9, 11, 13 
11. ATF, ADF, AMF molekulalaridagi azot asoslari nisbati to‘g‘ri berilgan javobni aniqlang (mos ravishda). 
A) 3:1:2
B) 3:2:1
C) 2:1:1
D) 1:1:1 
12.Quyida keltirilgan to‘g‘ri fikrlarni aniqlang. 
1) aerob parchalanishda 72 molekula ATF hosil bo‘lsa, shu vaqtda xloroplastlarda 1620 molekula ATF hosil bo‘ladi; 2) sitoplazmada 
8 molekula ATF hosil bo‘lsa, aerob parchalanishda 24 molekula CO
2
ajralib chiqadi; 3) 270 gramm glyukoza parchalansa, 3 molekula 
sut kislota hosil bo‘ladi; 4) fotosintezda 12 molekula CO
2
o‘zlashtirilsa, 3 molekula glyukoza hosil bo‘ladi. 
A) 1, 3
B) 3, 4
C) 1, 2
D) 2, 3 

---