Xalq xo'jaligida buhgalteriya hisobining o'rni va ahamiyati Reja

Xo’jalikdagi hisob turlari.
Xo’jalik hisobi yagona bir tizim bo’lib, uning ajralmas, bir-biri bilan o’zaro bog’liq 3 turi mavjud:

1. 
   Tezkor hisob, bu hisob xalq xo’jaligi tarmoqlari korxona, muassasa, tashkilotlarining ayrim bir bo’limlarida sodir bo’layotgan xo’jalik jarayonlari haqida zaruriy ma’lumot va ko’rsatkichlarni joriy kuzatish va nazorat etish orqali tegishli joylarga etkazish va bu ma’lumotlardan tegishli maqsadlarda foydalanishi imkonini beradi. Bu hisobda hamma aloqa vositalaridan (telefon, telegraf, og’zaki yoki hujjatlardan) foydalaniladi, shuningdek, o’lchov birliklarining 3 turidan ham foydalaniladi. Tezkor hisobning o’ziga xos xususiyatlaridan yana biri ma’lumotni tezda yig’ilishi va tezda etkazilishidir. Misol, tovar zahiralari miqdori, xodimlarning ishga kelgan yoki kelmaganligi, mehnat haqi berilgani, mol etkazib beruvchilardan tovarlar kelganligi, sotilgan tovardan kelgan tushum va x.k lar haqidagi tezkor ma’lumotlar.
   

2. 
   Statistika hisobi ma’lum bir vaqtda butun xalq xo’jaligi hamda alohida bir olingan korxona, tashkilot, muassasalar ijtimoiy rivojlanish qonuniyatlarini miqdoriy ifodalash. Statistika hisobi xo’jalik faoliyatini bir turdagi ommaviy hodisalarni: mahsulot ishlab chiqarish, mehnat unumdorligi o’sishi, tannarxni pasaytirish, rejani bajarilishi, shu bilan birga ijtimoiy - iqtisodiy hodisalarni, ya’ni aholi sonini o’zgarishi, madaniyat, soglikni saklash ishlarini borishi va boshqalarni o’rganadi, hamda nazorat qiladi. Statistik hisobda muayyan metodik usullardan, ya’ni statistik kuzatish, statistik yig’ish, statistik guruhlash, o’rta miqdorni olish, tanlab o’rganish va xakozolardan foydalaniladi. Statistik hisobda ham 3 o’lchov birliklari qo’llanilishi mumkin. Statistik hisobda tezkor hisob va buxgalteriya hisobi ma’lumotlaridan foydalaniladi.
   

3. 
   Buxgalteriya hisobi korxona, muassasa, tashkilot va birlashmalarning xo’jalil mablag’lari, ularni tashkil topish manbalari hamda ular harakati natijasida sodir bo’ladigan xo’jalik jarayonlarini uzluksiz va yoppasiga kuzatib, kuzatish natijasida olingan ma’lumotlarni hammasini ulchash, baholash va tekshirib, ularni hujjatlarda to’liq ifodalab aks ettirish, hamda ularni pul o’lchovida umumlashtirishdan iborat.