X. U. Aliyev Darslikda umumiy patofiziologiya, tipik patologik jarayonlar asoslari va

^igar sirrozi jigar parenximasida biriktiravchi to'qimaning
diffuz o ‘sishi bilan xarakterlanadi. Jigarning birlamchi sirrozlari
deb ataluvchi shikastlanishlarni uning surunkali diffuz shikast­
lanishining klassik shakli 
deb 
hisoblash kerak. Bu shikastlanish-
laming asosiy sababchisi alkogolizm va oiganizmning ichak orqali
o'tadigan toksik moddalar ta’sirida o ‘z -o ‘zidan zaharlanishidir.
Jigar sirrozlarining birlamchi shakllari orasida atrofik va gipertrofik
sirrozlar farqlanadi. Jigarning atrofik sirrozi bo'laklar orasidagi
biriktiruvchi to'qimaning o ‘sib ketishi, qalinlashishi va buning
natijasida hujayralar atrofiyasi vujudga kelishi, jigar bujmayishi
hamda hajmining kichrayishi bilan xarakterlanadi. Oqibatda,
darvoza venasi sistemasida qon dimlanib qoladi va qorin bo'sh-
liqlariga suyuqlik yig'ila boshlaydi (assit). Jigarning gipertrofik
sirrozi biriktiruvchi to'qimaning asosan jigar bo'laklari ichida
qalinlashishi va natijada jigaming kattalanishi bilan xarakterlanadi.
U sariqlik va taloqning kattalashishi bilan o'tadi; sirrozning bu
shaklida assit bo'lmaydi.
Gipertrofik sirroz retikulo-endotelial sistema, ayniqsa, taloqda
vujudga keladigan o'zgarishlar bilan bir vaqtda kechadi. Shuning
uchun gipertrofik sirrozga gepato-liyenal kasallikning umumiy
ifodasi deb qaraladi.
Bulardan tashqari, jigarning surunkali diffuz shikastlanishi­
ning boshqa shakllari — ikkilamchi sirrozlar mavjuddir. Ularga
jigardagi o'tkir distrofik va yallig'lanish o'zgarishlarining oqibati
258

---

bo‘lgan infeksion sirrozlar, surunkali infeksiya (sil, zaxm, bez-
gak) oqibatida ro'y beradigan sirrozlar; masalan, ko'p boMimli