X to‘xtaboyev kimyo 9

Savol va topshiriqlar:
?
1. 
Dissotsiatsiyalanish darajasi nima?
2. 
Elektrolitlar dissotsiatsiyalanish darajasi nimaga bog‘liq?
3. 
Elektrolitlarning eritmada dissotsiatsiyalanish darajasini qanday 
ort tirish mumkin?
4. 
Kuchsiz elektrolitning eritmada dissotsiatsiyalanish darajasini 
qanday orttirish mumkin?
5. 
Dissotsiatsiyalanish konstantasi nimani bildiradi?
http:eduportal.uz

---

29
Ion almashinish reaksiyalari
6-§.
Eritma muhitini aniqlashda qanday indikatorlardan foydalaniladi? 
Indikator nima?
Elektrolitlarning eritmalarida sodir bo‘ladigan kimyoviy 
reak siya lar elektrolit moddaning dissotsiatsiyalanishidan hosil 
bo‘lgan ionlar ishtirokida amalga oshadi. Ionlar orasida bora-
di gan kimyoviy reaksiyalar ning tenglamalarini tuzish da kuchli 
elektrolit moddani dissotsiatsiyalangan holda, kuchsiz elektro-
litlar, suv da erimaydigan cho‘kma moddalar, gaz holatga o‘tib 
reaksiya muhitidan chiqib ketadigan moddalarning molekular 
formulalarini yozamiz.
Elektrolitlarning eritmalari orasida sodir bo‘ladigan reaksiya-
larni quyidagi guruhlarga bo‘lib o‘rganamiz.
1. Neytrallash reaksiyalari. Siz eritmaning muhitiga qarab 
indikatorlar rangining o‘zgartirishini bilasiz (6- rasm). 
6- rasm. Eritma muhitiga qarab indikatorlar rangining o‘zgarishi.
Lakmus qo‘shilgan kislota (qizil rangli) eritmasiga sekin-asta 
ishqor eritmasini qo‘shsak, uning rangi o‘zgarib binafsha rangga 
o‘tadi. Buning sababi eritmaning neytral muhitga o‘tganligidadir:
hCl + KOh = KCl + h
2
O.
Tenglamaning ionli ko‘rinishi: 
h
+ 
+ Cl
– 
+ K
+ 
+ Oh
–
= K
+ 
+ Cl
– 
+ h
2
O.
http:eduportal.uz

---

30
Tenglamaning qisqa ionli ko‘rinishi:
h
+ 
+ Oh
–
= h
2
O.
Demak, ney trallanish reaksiyasining mohiyati k islotali 
muhit ning beruv chi h
+
ionlarini ishqoriy muhitning beruvchi 
Oh
–
ionlari bilan birikib suv hosil qilishidan iborat.