X to‘xtaboyev kimyo 9

bKM elementlari: tabiiy silikatlar, shisha, rangli shishalar,
sement, beton, temir-beton, keramika, chinni, sopol, fayans,
cherepitsa.
 
Savol va topshiriqlar:
?
1. Siz kundalik hayotingizda ko‘rgan yoki ishlatgan kremniy
birikmalari asosidagi buyumlar, xomashyolar haqida
nimalarni bilasiz? Ular qanday maqsadlarda ishlatiladi?
2. Shishaning qanday turlarini bilasiz?
3. Sement qanday olinadi va qayerlarda ishlatiladi?
4. Keramika nima? Qanday xossalarga ega?
5. Òemir-beton nima va u betondan nimasi bilan farq qiladi?
Namunaviy misol, masala va mashqlar
 
1- misol.
50 g tabiiy ohaktosh qattiq qizdirilganda 22 g 
CaO olindi. Ohaktosh tarkibida necha foiz CaCO
3
bo‘lgan?
http:eduportal.uz

---

69
 
Yechish.
1) ohaktosh qizdirilganda uning tarkibidagi CaCO
3 
so‘ndirilmagan ohak (CaO) va CO
2
gazini hosil qiladi.
22 g CaO qancha CaCO
3
dan hosil bo‘ladi?
x g 
22 g
CaCO
3 
→
CaO + CO
2
;
CaCO
3
.
100 g 56 g
2) 50 g ohaktosh tarkibida 39,3 g CaCO
3
bo‘lgan. 39,3 g 
CaCO
3 
50 g ohaktoshning necha foizini tashkil etadi?
.
.
Javob: 
78,6% CaCO
3
bor.
2- misol.
54 g kristall soda Na
2
CO
3
.
10h
2
O dan natriy kar-
bonatning 10 % li eritmasini tayyorlash uchun qancha suv 
kerak?
 
Yechish. 
1) 54 g kristall sodada necha gramm Na
2
CO
3
bor?
Na
2
CO
3 
. 
10h
2
O = 46 + 60 + 180 = 106 + 180 = 286.
286 g Na
2
CO
3