X ibragimov, sh. Abdullayeva

Integratsiyalashtirilgan va maxsus kurslar
Asosiy o‘quv dasturlariga ma’lum sheklanishlami kiritish, alohida predmetlarni o‘rganishni kuchaytirib, ulami chuqur o‘z- lashtiradi va o'quvchilami ortiqcha «yuk» xolos qiladi. Bu masa- lani ijobiy hal etishda o‘quv kurslari Integratsiyasini amalga oshirish yordam beradi.
Hozirgi paytlarda rivojlangan mamlakatlar o‘quv dasturiga Integratsiyalashtirilgan kurslardir kiritish to'la amalga oshirildi. Fransiya maktablarida ularga 6-10 foiz, Buyuk Britaniya maktab- larida 15 foiz o‘quv soatlari ajratildi.
Bu muammoni to'ldirish', o'quvchilaming u yoki bu kursga bo'lgan ehtiyojini to'laroq qondirish ushun maktablar alohida predmetlardan shuqurlashtirilgan kurslami tavsiya etmoqdalar. Masalan, G‘arbiy Yevropa maktablarida 15 foiz o'quvchilar fizika fanini chuqurlashtirib o’rganayotirlar.
Keyingi uch yil ichida AQSH da ilmiy bilimlami chuqur­lashtirib o'rgatishni ta’minlash maqsadida Integratsiyalashtirilgan kurslar-ning turli variantlari ishlab chiqilmoqda.
Chet el tajribalari shuni kursatadiki, ta’lim mazmunini qayta qurish ishida shoshma-shosharlikka yo‘l qo‘yib bo‘lmaydi. Fikri-
272
mizcha bu sohada samaraliroq yo‘l Integratsiya va ixtisoslash- tirishga asoslangaa o‘qav dasturlarini yaratishdir.
Mehnat ta’limi va kasbga yo'naltirish ishlaridagi
o‘zgarishlar
Iqtisodiy jihatdan rivojlangan mamlakatlarda mehnat ta’limini hamda kasbga yo'naltirish borasida amalga oshirlayotgan ishlar- ning eng e’tiboiga loyiqlari shu ta’lim bo’yicha o‘quv dasturlarini kengaytirish; professionalizimga yuz tutish, kuchli moddiy ba’zani barpo etish yo‘lidir. Наг holda 1977-yilda AQSHda qabul qilingan «Mehnat faoliyatiga tayyoriash akti»ning asosiy g'oyasi ham shunga qaratilagan. Umuman AQSHda bu masalaga munosabat jiddiy. Kollejlarda kotejlar qurish, avtomobillami ta’miriash, komp’yu- tyeriami terish kabi amaliy faoliyat mavjudki, ular o'quv muassasa- lariga ma’lum miqdorda daromad ham keltirmoqda.
Mehnat ta’limi bilan bir qatorda kasbga yo‘naltirish ishlari ham zamon talablariga hamohang takomillashmoqda. Kasbga yo‘- naltirish darslari barcha rivojlangan davlatlarda mavjud. Bunday darslarda mehnat olamidagi o‘zgarishlar va tendensiyalar, kasb-kor sohibi bo‘lish imkoniyatlari ham o'rgatiladi. Bunday darslarni fan o‘qituvshilari hamda maxsus kasbga yo'naltirish ishlari bo'yicha maslahatchilar olib boradilar. Bulardan tashqari, kasbga yo'naltirish konsultatsiya punktlari ham mavjud bo'lib, ular yuqori sinf o‘quv- chilari va ota-onalaiga soha bo‘yicha konsultatsiyalar tashkil etadi- lar. Bunday konsultatsiya punktlari maktablar tarkibiga kirmaydi. Ular xususiy mehnat biijalari tasarrufida bo'ladi.
Kasbga yo‘naltirish ishlarini tashkil etishida korxonalar amalga oshrayotgan ishlar ham e’tiborga molikdir.
Ulaming shtatli konsultatsiyalari maktablarda kasbga yo‘nal- tirish bo'yicha keng qamrovli tushuntirish ishlarini olib boradilar.