MAKTABGACHA TA`LIM MUASSASALARIDA BOLALARNING IJODKORLIGINI RIVOJLANTIRISH AnDU Maktabgach ta`lim yo`nalishi katta o`qituvchisi M Tairova AnDU BTSTI yo`nalishi 2-bosqich talabasi Murotova Gullola Anvarjon qizi Maktabgacha ta`lim uzviy ta`limning asosiy bo`g`ini hisoblanib, mamlakatimizda mazkur ta`lim tizimini qayta ko`rib chiqish davlat siyosati darajasiga ko`tarilgan. Bu borada muayyan ishlar olib borilmoqda. Prezidentimiz Shavkat Mirziyoyevning “2017-2021-yillarda maktabgacha ta`lim tizimini yanada takomillashtirish chora tadbirlari to`g`risida”gi qarorida maktabgacha ta`lim muassasalari tarmog`ini kengaytirish, malakali pedagog kadrlar bilan ta`minlash, bolalarni maktab ta`limiga tayyorlash, darajasini tubdan yaxshilash, ta`lim-tarbiya jarayoniga zamonaviy ta`lim dasturlari va texnologiyalarini tadbiq etish, bolalarni har tomonlama intellektual, axloqiy, estetik, jismoniy rivojlantirish uchun shart-sharoitlar yaratish masalalariga alohida e`tibor qaratildi. [1]
Davlatimiz rahbari alohida qayd etganidek, Maktabgacha ta`lim muassasalariga bolalarni to`la qamrab olishga erishish, ularning dunyoqarashini kengaytirish, mustaqil fikrlash qobiliyatini rivojlantirish bugungi kun talabiga javob beradigan o`quv tarbiya dasturlarini ishlab chiqishni davrning o`zi taqozo etmoqda.[1]
Hozirgi kunda zamonaviy kadrslarsiz biror yetuk natijaga erishib bolmaydi. Bunday yetuk kadrlarni tayyorlash esa bevosita maktabgacha ta`lim muassasalaridan boshlanadi. Mutaxassis va pedagoglarning ilmiy asoslariga ko`ra inson o`z umri davomida oladigan barcha axborot va ma`lumotlarning 70%i 5-6 yoshgacha bo`lar ekan. Shuning uchun, kelajak avlodlarga mukammal tizim yaratish lozim.
Ta`lim-tarbiyani turli o`yinlardan ayro tasavvur etib bolmaydi. Bolalarda mashg`ulotlar o`yin shaklida o`tkaziladi. Bolalarning matematik tasavvurlarini shakllantirish maqsadida bir necha o`yinlarni misol qilishimiz mumkin. “Kim topqir” o`yini. Bunda tarbiyachi 1dan 10gacha bo`lgan raqamlarni chalkash tarzda joylashtiradi, bolalar esa bu raqamlarni tartibi bilan joylashtirishlari kerak bo`ladi. Kim birinchi bo`lib berilgan topshiriqni bajarsa tarbiyachi tomonidan rag`batlantiriladi.
Maktabgacha ta`lim yoshidagi bolalarni ijodiy faolligini oshirishdagi mashg`ulotlarni bevosita matematika fani bilan bog`lab o`tish maqsadga muvofiqdir. [2]
Bunda bolalar rasm daftariga o`zlari xohlagan shaklni chizadilar. Masalan: doira, to`rtburchak kabilar. O`zlari yoqtirgan rangli qog`ozni olib, kichkina bo`lakchalarga bo`lib chiqadilar va shu bo`lakchalar bilan rasm daftariga chizgan shakl ichini rangli qog`chalar orqali yelim bilan yopishtiradilar. Bunday mashg`ulotlar bolalarni matematik figuralarni chizish malakasini shakllantiradi. Rangli qog`oz bo`lakchalari bilan figura ichini to`ldirish jarayonida, figura ichini nechta bo`lakchalar orqali to`ldirish kerakligi
Hozirgi kunda turli xil multimediali ta`lim vositalarini ishlab chiqish va ularni ta`lim-tarbiya jarayonida tadbiq etish jadal rivojlanmoqda. Maktabgacha yoshdagi bolalar uchun tayyorlanadigan multimedia vositalari musiqali, harakatlanuvchi, rangli va jozibali bo`lishi shart. Matematikani bolalarga o`rgatishda tabiatga bog`lab o`rgatishimiz mumkin. Masalan, “Gullar” mavzusi bo`yicha mashg`ulot ishlanmasini ko`rib chiqamiz. Avval mashg`ulot mavzusiga oid multimedia ko`rinishdagi ko`rgazmalar tayyorlab olinadi: ekin maydoni, u yerga gullar ekish, sug`orish, begona o`tlardan tozalash, parvarish qilish, gullarni o`sishini kuzarish kabilar. Mashg`ulotning borishi: tarbiyachi Power Point dasturi yordamida tayyorlagan materiallarini bolalarga ko`rsatadi va bolalarga - gul ekish uchun ajratilgan maydon katta ekanmi yoki kichkina?, shu maydonga nechta gul eksa bo`ladi? Parvarish qilish uchun nimalar qilishimiz kerak? kabi savollar beradi. Savol berish jarayonida tarbiyachi ketma-ketlik bilan multimediani qo`yib boradi (gul ekiladigan maydon, ekish va parvarish qilish jarayoni). Bolalar berilgan savollarga javob bera boshlaydilar. Barcha bolalar o`zlarining fikrlarini aytadilar. So`ng tarbiyachi bolalarni aytib o`tgan fikrlarini umumlashtiradi.
Bunday jarayonda tarbiyachi bolalarni tabiatni asrab avaylash bilan bir qatorda matematikaga qiziqishlarini va bolalarning kompyuter savodxonligini rivojlantirishga ham erishadi. Yana bir mashg`ulotni ko`rib chiqamiz. Bunday kompyuterli mashg`ulotlar an`anaviy mashg`ulotlarga nisbatan qiziqarli bo`ladi, hatto mashg`ulotlarga qiziqmaydigan bolalar ham faol qatnasha boshlaydilar.
O`quvchilarni bu kabi pedagogik texnologiyalar asosida darsga qiziqtira olsak boshqa salbiy narsalarga qiziqishlariga yo`l qo`ymaymiz va oldimizga qo`ygan maqsadimizga erishgan bo`lamiz.
Foydalanilgan adabiyotlar ro`yxati: O`zbekiston Respublikasi Prezidenti – “Harakatlar strategiyasi”
“Pedagogik texnologiyalarning tadbiqiy asoslari” – T.: 2006.
