Ўзбекистон алоқа ва ахборотлаштириш агентлиги тошкент ахборот технологиялари университети ахборот технологиялари факультети

IBM, Compaq, Hewlett-Packard, Packard Bell, Toshiba, Apple, Siemens Nixdors, Aser, Olivetti, Gateway, Sun ва бошқа фирмалардир.
Ишлаб чиқарилишига қараб компьютерлар икки хил бўлади: Оқ ясалган ва линцензия асосида ишлаб чиқарган компьютерлар Сариқ ясалган компьютерлар ҳисобланади. Юқоридаги зикр этилган компониялар ишлаб чиқарган компьютерлар оқ компьютерлар, Малайзия, Хитой, Тайланд, Корея давлатларида ишлаб чиқарилган компьютерлар Сариқ ясалган компьютерлар ҳисобланади.
Ноутбук компьютерлар- бу компьютерлар хажми анча ихчам бўлиб, батарея асосида ишлайди. Ҳозирда бундай компьютерларни IBM, Compaq, Toshiba ва бошқа фирмалар ишлаб чиқармоқда.
Компьютерларнинг ишлаш принципи ва ташкил этувчилари.
Ихтиёрий компьютернинг ишлаш принципини биринчи бўлиб инглиз олими Чарльз Бебич ва унинг мукаммаллашган кўринишини Джон Фон Нейман таклиф қилган. Ушбу принципларни ўтган мавзумизда айтиб ўтилган эди. Компьютерларни ишлаш принципи:

1. 
   ташқи қурилма ёрдамида компьютер хотирасига дастур киритилади.
   
2. 
   бошқариш қурилмаси ячейкага жойланган дастурни бажарилишини бошқаради ва таъминлайди.
   

Компьютер дастур асосида ишлайди ва бу дастурлар махсус таржимон дастурлари ёрдамида компьютер тилига ўтказилади. Компьютер тили 0 ва 1 лардан ташкил топган. Ишлаш принципи: BIOS – бу доимий хотира турига киради ва бу хотирадан фақат ўқиш мумкин. Унда компьютер қурилмаларини ишлашини текшириш, ОТ юкланишини таъминлаш, хамда қурилмаларни созлигини текшириш вазифасини бажаради. ЭҲМ дастур асосида ишлайди. Дастурлар махсус таржимон дастурлари ёрдамида компьютер тилига ўтказилади. Компьютер тили 0 ва 1 лардан ташкил топган.
Кодлаш. Кодлаш усуллари икки хил текис ва нотекис бўлиши мумкин.
Текис усулларда бир хажмдаги белгилардан фойдаланилса, нотекис
усулда белгилар турли хажмдаги белгиларни ўз ичига олади.
Кодлашнинг нотекис усулига 1837-1838 йилда ишлаб чиқарилган телеграф, яъни Морзе алифбоси мисол бўла олади, чунки унда ҳар бир харф ва рақамга узун ва қисқа сигналларнинг иккилик кетма-кетлиги мос келади. Бу усул билан ахборотларни узатиш мумкин, лекин қайта ишлаш имконияти йўқ, бўлсада жуда қийин.
Шунинг учун хам, ЭХМ ларда маълумотларни кодлаш текис усуллардан фойдаланилади.
Кодлаш, 8та нол ва бирларнинг турли комбинацияларидан фойдаланиб, турли хилдаги белгиларни кодлашимиз мумкин. 0 ва 1 дан иборат рақамлар ёрдамида уларни 8тадан ажратсак, бу комбинациялар сони 2⁸=256 га тенг бўлади ва улар ёрдамида 256 та харфлар, рақамлар, турли бошқа белгиларни кодлаш имконияти туғилади. 1 байт жойда иккилик коди орқали 256 та белгини кодлаш мумкин.

Кодлаш қоидаси

Кодлаш субъекти

Кодлаш процесси

А В

Кодлаш усул схемаси

Кодлаш деб- ахборотни маълум бир қонун-қоида асосида компьютерда қайта ифодалаш кодлаш дейилади.

Мисол: ИЛМ - И Л М
10000010 10000100 10001000
Топшириқ саволлари:

1. 
   Компьютер ҳақида умумий маълумот. Компьютерларни синфлаш.
   
2. 
   Шахсий компьютерларнинг тузилиши ва яратилиши.
   
3. 
   Компьютернинг ишлаш принципи ва ташкил этувчилари.
   
4. 
   Компьютерларнинг асосий ва қўшимча қурилмалари ва уларнинг вазифалари.
   
5. 
   Асосий қурилмаларнинг вазифалари.
   
6. 
   Ташқи қурилмалар ва уларнинг вазифалари:
   

а) Модемнинг вазифаси ва уларнинг халқаро стандартлари.
б) Плоттер нима
в) адаптернинг вазифаси
г) видеохотира нима
д) шина нима
е) кэш хотира
ж) принтер турлари
з) клавиатура вазифаси ва турлари, тугмачаларнинг вазифаси.

7. 
   Кодлаш. Кодлаш усуллари.