2 семестр II бўлим Тиббий терминологияга кириш. Лотин алифбоси. Унли ва ундош харфлар. Диграфлар. Ҳарф бирикмалари Maqsad

2 семестр II Бўлим Тиббий терминологияга кириш. Лотин алифбоси. Унли ва ундош харфлар. Диграфлар. Ҳарф бирикмалари

Maqsad:

• 
  Dasturlangan o‘qitish usulidan foydalangan holda tibbiyot atamashunosligini o‘rganishni;
  
• 
  Tibbiy so‘zlar yasashda 4 elemetni ajratish va aniqlashni;
  

Tibbiy atamalarning boshqa qismlarini tahlil qilish va aniqlashni

• 
  Jarrohlik, diagnostik, patologik va qo‘shma suffikslar namunalarini ajratish va o‘zlashtirishni
  

So‘z tarkibi. Morfema turlari. Morfem tahlil.So‘z tarkibi quyidagi na mazmun, na shakl jihatidan bo‘linmas, eng kichik ma’noli qismlar farqlanadi: old qo‘shimcha (prefiks), o‘zak, suffiks va tugallanma (fleksiya). Ushbu eng kichik ma’noli qismlar morfema (yun. morphe - shakl) deyiladi. O‘zakka nisbatan joylanishi bilan farq qiluvchi prefiks va suffiks birgalikda so‘z yasovchi affikslar (lot. affixus - qo‘shimcha) deyiladi. Ularning o‘zakka qo‘shilishidan yangi so‘zlar - yasama so‘zlarhosil bo‘ladi. Tugallanma - grammatik ahamiyatga ega affiks bo‘lib, shakl yasash (kelishik, son, rod) uchun xizmat qiladi. So‘zni morfemalarga bo‘lish morfem tahlilyoki tarkibiy tahlil deyiladi:

inter-vertebr-al-is, e

prefiks o‘zak suffiks tugallanma

so‘z yasovchi affikslar

Tugallanmagacha bo‘lgan so‘zning o‘zgarmas qismi leksik ma’no tashiydi va so‘z negizi deb ataladi.

Bevosita tarkib (BT) ga ko‘ra so‘z yasalishi tahlili. So‘z yasovchi va yasama negizlar.So‘z yasalishi tahlilining mohiyati – so‘zdan ikki bevosita tarkib (BT) ni ajratib olishdir. Ular, qo‘shilishi tufayli yasama so‘z paydo bo‘ladigan, yagona parcha (so‘z yasovchi negiz) va affiks(lar).

Morfem tahlilni so‘z yasalishi tahlili orasidagi farqni quyidagi misolda namoyish etish mumkin. Morfem tahlil nuqtai nazaridaninterlobularis - bo‘laklararo sifati 5 morfemaga ajraladi: inter- (prefiks), -lob- (o‘zak), -ul-, -ar- (suffiks), -is (tugallanma); so‘z yasalishi nuqtai nazaridan esa 2 BT ajratiladi: inter- (prefiks) + lobular(is) (so‘z yasovchi negiz):