Qurilish materiallari

6.8.6. Shlak ishqorli bog'lovchilar asosidagi beton
Shlakishqorli bog'lovchi qora va rangli metallurgiya shlaklari va yuqori modulli ferroxrom shlaklari birgalikda maydalanib, belitli shlamlar, yuqori kalsiyli TES kullari bilan natriy yoki kaliy ishqoriy metallari qorishmalari bilan aralashtirilib tayyorlangan gidravlik moddalardir. Bog'lovchi olishda elektrotermofosfor shlaklarini ishlatish yuqori natijalar beradi. Ishqoriy komponent sifatida tarkibida ishqor bo'lgan sanoat chiqindilarini ham ishlatish mumkin.
Ular M400- Ml200 markalarda olinadi. To'ldirgich sifatida maydalangan tog' jinslari, sanoat chiqindilari ishlatiliadi. Ular mine­ral to'ldirgichlar bilan aktiv reaksiyaga kirishish xususiyatiga ega.
Shlakishqorli bog'lovchilar asosida mustahkamligi bo'yicha M800-M1200 markadagi og'ir betonlar va M600-M800 markadagi yengil betonlar olinadi. Beton kimyoviy muhitlarga va yuqori haroratga bardoshli. Shlakishqorli bog'lovchi asosidagi betonlar yig'ma va monolit temirbeton agressiv muhitlarda ishlatishga moijallangan maxsus buyumlar va qismlar tayyorlashda ishlatiladi.


6.8.7. Oltingugurtli beton
Oltingugurt asosidagi beton chaqiqtosh, qum, mineral kukun quruq aralashmasini 140-150°C gacha qizdirib, 145-155°C haro­ratda eritilgan oltingugurt bilan aralashtirib tayyorlanadi. Oltingugurt 119-122°C da kristall holatdan suyuq holatga o'tib, sovitilganda yana kristallanadi.
Kukunto'ldirgich sifatida kvars, andezit, diabaz kabi kislotaga chidamli minerallar kukuni, kislotaga chidamli sement, to'ldirgich sifatida kvars qumi, chaqiqtosh va boshqa sanoat chiqindilari ishlatiladi. Oltingugurtli beton tayyorlash texnologiyasi aniqlik talab etadi, chunki haroratning 119°C pasayishi beton massasining qotishiga olib keladi. Oltingugurtli beton mustahkamligi bo'yicha markalari M200-M800. O'rtacha zichligi 2200 kg/m³ sovuqqa chidamliligi F200-F400. Hozirgi kunda chet ellarda oltingugurtli beton bino va insliootlar poydevorlari, qoziq-poydevorlar, kimyoviy moddalar saqlanadigan idishlar, kimyoviy muhitlarga chidamli buyumlar, yo'l qoplamalari tayyorlashda ishlatiladi. O'zbekistonda oltingugurt va bitum bog'lovchilari asosida yig'ma asfalt-oltingugurtli beton konstruksiyalari tayyorlash, beton va temirbeton konstruksiyalarni, arbolitni oltingugurt eritmasi bilan shimdirib, xossalarint yaxshilash texnologiyalari ishlab chiqilgan.