1 – mavzu gruntlar mexanikasi, zamin va poydevorlar fanga kirish reja

---

1 – MAVZU 
GRUNTLAR MEXANIKASI, ZAMIN VA POYDEVORLAR FANGA
 
KIRISH
 
 REJA: 
1.1.
«Gruntlar mexanikasi, zamin va poydevorlar» fani haqida umumiy ma’lumotlar. 
1.2.
“Gruntlar mexanikasi, zamin va poydevorlar” fanining tarixi va rivojlanish tendensiyalari. 
1.1. «Gruntlar mexanikasi, zamin va poydevorlar» fani haqida umumiy ma’lumotlar. 
Наr qanday muhandislik inshooti o’zining turg'unlik holalini uzoq yillar davomida o'zgartirmay 
saqlashi, avvalo mustahkamlik va deformatsiya jihalidan zamin gruntlariga qo'yiladigan talablar bilan 
belgilanadi. Ushbu talablarni bajarilmasligi bilan bog’liq bo’lgan inshootning buzilishi, og’ilishi, buralishi 
cho‘kishi va shunga o'xshash noxush holatlar haqida turmushdan ko‘plab misollar keltirish mumkin. 
Inshootdan uzatiladigan bosimni o’ziga qabul qiladigan grunt qatlami 
zamin
deyiladi. Bunda tabiiy 
va sun‘iy zaminlar bir-biridan farqlanadi. Agar poydevor ta‘sir zonasidagi gruntdan uning tabiiy tuzilishini 
o’zgartirmasdan foydalanilsa, u tabiiy zamin bo’ladi. Sun‘iy zaminda esa grunt turli usullar bilan 
zichlanadi yoki qotiriladi. 
Ma‘lumki, inshootni juda kamdan-kam holda yer sirti bo’ylab joylashtirish mumkin. Chunki, yer 
yuzasidagi gruntlar namlik, harorat, shamol, o’simlik dunyosi, inson faoliyati natijalari va shunga o’xshash 
omillar ta‘sirida o’zlarining shakli va tuzilishini doimiy ravishda o’zgartirib turadi, natijada ularning yuk 
ko’tarish qobiliyati ko’pincha unchalik yetarli bo’lmaydi. Bundan tashqari yer sirti bo’ylab quriladigan 
inshootning ustivorligi ham birmuncha kam bo’ladi. Yuqorida bayon etilgan omillar inshootni yer sathidan 
biroz quyiroqda joylashtirish zarurligini ko’rsatadi. Inshootni zaminning ishonchli qatlami bilan 
bog’lovchi uning yer osti yoki suv ostida joylashadigan qismiga 
poydevor
deyiladi. Poydevor inshootdan 
tushayotgan yukni o’ziga qabul qiluvchi va uni zaminga uzatuvchi hamda zaminning ustivorligini 
ta‘minlovchi konstruktsiyadir.