Qurilish materiallari

Tamponaj portlandsement klinker, gips va turli qo'shimchalar asosida olinadi va asosan neft va gaz burg'ulash ishlarida ishlatiladi. Sement sovuq (22±2°C) va issiq (75±3°C) burg'ulashda sinovdan o'tkaziladi. U og'irlashtirilgan, qumli, tuzli sharoitda chidaydigan va gigroskopligi kamaytirilgan turlarga bo`linadi. Unga qo'yilgan asosiy talab egilishdagi mustahkamlik chegarasidir.
Giltuproqli sement klinkeri ohaktosh va boksitlar asosida olinadi. Sement sifatiga kalsiy alumosilikatlari (gelenit) CaO∙Al₂O₃∙SiO₂ ta'sir ko'rsatadi. Bir kalsiyli aluminat CaOAI₂O, giltuproqli sementning tez qotishini belgilaydi. Sement tarkibida CaO∙2Al₂0₃ ham qisman bo'ladi. Sement muhit harorati 25°C gacha bo'lganda yuqori mustahkamlikka erishadi. Bu sharoitda giltuproqli sement oddiy sement 28 sutka erishgan mustahkamlikka 3 sutka davomida erishadi; u 400, 500, 600 markalarda ishlab chiqariladi. Uning qotish boshlanishi 30 daqiqa keyin, oxiri esa 12 soat. Sement tarkibida Ca(OH)₂ va C₃A ning bo'lmasligi uning korroziyaning birinchi va ikkinchi turlariga chidamliligini ta'minlaydi. Ammo giltuproqli sement kislotalar va ishqorlarga chidamsiz bo'lgani uchun oddiy sement va ohak bilan aralashtirib ishlatilmaydi.
U maxsus joylarda, tez qotish zarurati bo'lganda va yuqori haroratga chidamli qorishmalar va betonlar olishda ishlatiladi.
Kengayuvchan va kirishmaydigan sementlar. Kengayuvchan sement ko'p komponentli bo'lib, aktiv komponent 3CaO-Al₂O₃∙3CaSO₄∙32H₂O. Kengayuvchan sement giltuproqli sement (70%). gips (20%) va yuqori tartibli kalsiy gidroaluminati (10%) kukun holda aralashtirilib olinadi. Bu turi tez qotadi va suv muhitiga chidamli bo'ladi.
Gipsgiltuproqli kengayuvchan sement yuqori giltuproqli klinker yoki shlak va tabiiy gipsni aralashtirib maydalab yoki avval maydalab keyin aralashtirib olinadi. U suvda kengayadi, quruq sharoitda kirishmaydi.
Kengayuvchan portlandsement (KPS) klinker 58–63%, giltuproqli klinker (shlak) – 5–7%, gips –7–10%, aktiv mineral qo'shimchalar -23-28% komponentlarni birgalikda maydalab, tuyib olinadi. KPS dan tavyorlangan sement toshi yuqori zichlik va mustahkamlikka ega bo'lib, bug' bilan qisqa vaqt ishlanganda tez qotadi. KPS suvli sharoitda 3 sutka davomida kengayadi.