Qurilish materiallari

Zo'riqish hosil etuvchi sement portlandsement –65–75%, giltuproqli sement –13–20%, gips –6–10% tashkil etuvchilardan iborat. Uning dispersligi 3500 sm²/g kam bo'lmasligi kerak. U qotayotgan paytda katta ichki zo'riqish hosil qilish hisobiga armaturani taranglanishiga olib keladi. Bund ay sementlarning qotish boshlanishi 30 daqiqa keyin va oxiri 4 soatdan kam bo'ladi. Uning siqilishdagi mustahkamligi 1 sutkada 15 MPa, 28 sutkada esa 50 MPa.
U asosidagi qorishmalar va betonlarda yoriqlar hosil bo'lmagani uchun gaz, benzin, va shu kabilar mahsulotlar saqlash omborxonalarida, bosim ostida ishlaydigan suv inshootlarda ishlatiladi.
Birinchi marta O'zbekistonda professor B.I. Nudelman tomonidan ixtiro qilingan bo'lib, alinitli sement deb ataladi. Xom ashyo tarkibiga СаСl₂ qo'shilishi, sementning pishirish haroratini 1100 - 1200°C gacha pasaytiradi. Alinitli sementni tayyorlash katta miqdorda energiya sarfini tejaydi.
Alinitli sement tarkibida qolgan xlor ionlari u asosida tavyor­langan temirheton konstruksiyalar armalurasini yemiradi. Bunday ta'sirni kamaytirish maqsadida sement tarkibiga po'lat armaturani xlorli korroziyadan saqlovchi ingibitorlar qo'shiladi.
Sulfomineral sementlar (SAS) fosfatli o'g'itlar ishlab chiqarishda chiqindi hisoblangan fosfogips asosida professor T.A.Otaqo'ziyev yaratgan texnologiya asosida ishlab chiqariladi. Tez qotuvchan yuqori mustahkamlikdagi oddiy va oq rangli sulfomineral sementlar fosfogipsga kaolinit glinasi, boyitilmagan temirli boksitlar va ohaktosh aralashtirib tavyorlangan xom ashyoni 1200–1250°C haroratda kuydirib olinadi. SAS sementlarni kuydirishda yonilg'i sarfi 30% kamayadi, aylanma xumdonning unumdorligi 25% ortadi. SAS sementi asosidagi materiallar atmosfera, suv muhitiga, sovuqqa chidamli bo'ladi, ammo kompozitsion material qorilayotganda suvning sarfi biroz ko'payadi.


Nazorat savollari
1. Mineral bog‘lovchilar klassifikatsiyasi.
2. Havoyi ohak texnologiyasi va xossalari.
3. Gips bog‘lovchisi xomashyosi, ishlab chiqarish texnologiyasi va xossalari.
4. Portlandsement xomashyosi, texnologiyasi.
5. Portlandsement klinkerining mineralogik tarkibi.
6. Portlandsementning asosiy xossalari va korroziya.
7. Pussolanli va shlakli sementlar.
8. Giltuproqli sementlarning xomashyosi, asosiy xossalari .
9. Kengayuvchan, zo‘riqish hosil qiluvchi va sementlar.