O'zbekiston standartlari
|
Еvropa normalari
|
Izoh
|
Tasniflanishi (GOST 25192-11, ЕN 206-1)
|
Gost bo'yicha beton quyidagilar:
- Asosiy belgilanishi;
- Bog`lovchining turi;
- To'ldirgichning turi;
- Strukturasi;
- qotish sharoiti;
- Foydalanilayotgan mu?itning agressivligi;
- Mustahkamligi;
- Mustahkamlikka erishish muddati;
- Zichligi;
- Sovuqqa bardoshligi;
O'tkazuvchanligi bo'yicha tavsiflanadi.
|
ЕN betonlarni:
- Foydalanilayotgan muqitning agressivlik ko'rsatkichi;
- Zichligi;
Mustahkamligi bo'yicha tasniflanadi.
|
1. Muhitning agressivligi bo'yicha tasniflanishi
- ЕN HS agressiv muhitini kiritadi:
- HS dengiz suvi ta'siri keltirib chiqaradigan
korroziya.
2. Zichlik bo'yicha tasniflanishi.
- GOST o'ta engil betonlarning alohida sinfini
kiritadi;
ЕN engil betonlar uchun qo'shimcha sinfni belgilashni ishlatadi.
|
Tehnikaviy talablar (GOST 25192-11, ЕN 206-1)
|
GOST quyidagi:
- Hom - ashyo materiallariga.
- Mustahkamligi bo'yicha;
- Sovuqqa bardoshliligi bo'yicha;
- Suv o'tkazmasligi bo'yicha;
Zichligi bo'yicha talablarni qo'yadi.
|
ЕN quyidagi:
- Hom ashyo materiallariga;
- Hloridlar migdorini yo'l qo'yilgan chegaralariga;
- Kimyoviy va ma'danli qo'shimchalarga;
- Mustahkamligi bo'yicha;
- Zichligi bo'yicha;
|
1. ЕN betondagi hloridlarni miqdori bo'yicha
sinflar kiritadi.
2. ЕN foydalanilayotgan muhitga bog`liq ravishda
quyidagi ko'rsatkichlarga:
- s/c ning maksimal nisbatiga;
- mustahkamlik bo'yicha sinfga;
- cement sarfiga;
- havo jalb etilishiga talab qo'yadi
|
O'zbekiston standartlari
|
Еvropa normalari
|
Izoh
|
Sinash usullsri
|
|
|
Siqilishdagi mustahkamlikni aniqlash (GOST 10180-90. ЕN 12390-3)
|
Namunalar:
kublar, d=100, 150, 200, 300 мм
silindrlar, d=100, 150, 200, 300 мм, h=2 d
markalar: М 15 ... М 700
sinflar: В 1 ... В 50
|
Namunalar:
kublar, d=100, 150, 200, 300 mm
silindrlar, d=100, 113, 150, 200, 250, 300 мм, h=2 d
sinflar:
og`ir betonlar С8/10 – С 100/115
yengil betonlar LС 8/9 – LС 80/88
|
ЕN yengil betonlar uchun alohida sinflar kiritadi. Usullar o`xshash.
|
Cho'zilishda egilishga mustahkamlikni aniqlash (GOST 10180-90. ЕN 12390-5)
|
Namunalar:
kvadrat kesimli prizmalar
100х100х400 mm
150х150х600 mm
200х200х800 mm
Sinash shemasi:
to'rt nuqtali kuchlanish berish
|
Namunalar:
kvadrat kesimli prizmalar
d=100, 150, 200, 250, 300 mm
h≥3.5 d
Sinash shemasi:
bir nuqtali kuchlanish berish
ikki nuqtali kuchlanish berish
|
Usullar o'hshash. ЕN bo'yicha ikki nuqtali kuchlanish berish Gost bo'yicha to'rt nuqtaligiga mos. ЕN ikki nuqtali kuchlanish berish bilan birga bir nuqtali kuchlanish berishni qo'llashga yo'l qo'yiladi.
|
Cho'zilishga mustaqkamligini aniqlash (GOST 10180-90. ЕN 12390-6)
|
Namunalar:
kublar, a= 100, 150, 200, 300 mm
- cilindrlar, d=100, 150, 200, 300 mm, h=2 d
- kvadrat kesimdagi prizmalar
100x100x400 mm
150x150x600 mm
200x200x800 mm
|
Namunalar:
- kublar, d = 100, 150 mm
- cilindrlar, d=100, 150, 200, 300 mm, h=2 d
h= d
kvadrat kesimdagi prizmalar d = 100, 150 mm, h≥3.5 d
|
Usullar o'hshash. ЕN kvadrat kesimi h= d bo'lgan prizmani sinashga yo'l qo'yadi.
|
O'qqa cho'zilish mustahkamligini aniqlash (GOST 10180-90)
|
Namunalar:
silindrlar, d=100, 150, 200, 300 мм, h=2 d
kvadrat kesimdagi prizmalar
100х100х400 mm
150х150х600 mm
200х200х800 mm
ko'ndalang kesimi quyidagicha bo'lgan sakkiz shakllar 70x70, 100x100, 150x150, 200x200 mm
|
-
|
ЕN betonni o'qqa cho'zilishga sinash ko'zda tutilmagan.
|
Zichlikni aniqlash (GOST 12730.1-78, ЕN 12390-9)
|
1. To'g`ri geometrik shakldagi namunalar.
2.Noto'g`ri geometrik shakldagi namunalar
-Hajm o'lchagich yordamida siqib chiqarilgan suv massasini o'lchash yo'li bilan;
- Gidrostatik tortish usulida;
Markalar (sinflar)
- D≤800 kg/m3 (o'ta engil);
- 800≤ D≤2000 kg/m3 (yengil);
D>2600 kg/m3 (o'ta og`ir);
|
1. Har qanday geometrik shakldagi namunalar
- Gidrostatik tortish usulida
Sinflar:
LS 800-2000 kg/m3 (yengil);
S 2000-2600 kg/m3 (og`ir);
NS 12600 kg/m3 (o'ta og`ir);
|
1. GOST turli usullarga muvofiq to'g`ri va notog'ri geometrik shakldagi zichliklarni aniqlashni ko'zda tutadi. ЕN ga asosan gidrostatik tortish usuli bilan har qanday geometrik shakldagi namunalarning zichligi aniqlanadi.
1. GOST betonning zichlik bo'yicha qo'shimcha o'ta engil betonlar sinfini belgilaydi.
2. GOST namunalarni tabiiy va me'yoriy namlikda: quruq, havoyi-quruq, me'yorda, suvda to'yingan holatlarda sinashni joiz deb biladi. ЕN namunalarni faqat suvga to'yingan holatida sinashni joiz deb biladi.
3. GOST yuzasi g`ovak bo'lgan namunalarni tayyorlashning ikki usulini keltiradi:
- Suvda to'yingani;
Yuzasi parafinlangan.
|
Suv o'tkazmaslikni aniqlash (GOST 127030.5-84 (2002), ЕN 12390-8)
|
“1. Nam dog’” usuli bilan belgilangan vaqt oralig`ida namunadan suv o'tganligi haqida belgi kuzatilmaganda suvning maksimal bosimi (MPa) aniqlanadi.
Namunalar:
-cilindrlar, d=150 mm, N=30, 50, 100, 150 mm
Sinflar: V2 ... V12.
Filtraciya koefficienti bo'yicha belgilangan muddat oralig`ida namunadan o'tgan suv miqdorini o'lchash.
Namunalar:
-cilindrlar, d=150 mm, N=30, 50, 100, 150 mm
Markalar: V2 ... V12.
|
72 soat davomida 500 kPa doimiy bosimda namunaga uzatilayotgan namunadagi suv sathini balandligi bo'yicha.
Namunalar:
- cilindrlar, d=150 mm, h=100, 150 mm
kublar, d=100, 150 mm
|
GOST suv o'tkazmasligini ikki usulda: Nam dog’ va fil’traciya koefficienti; ЕN namunadagi suv sathini balandligi bo'yicha aniqlashni ko'zda tutadi.
GOST shuningdek filьtraciya koefficientini aniqlashning tezlashtirilgan usuli va betonning suv o'tkazmasligini uning havo o'tkazuvchanligi bo'yicha ani?lashning tezlashtirilgan usuli tavsiya etadi.
ЕN ga farqli o'laroq GOST betonning suv o'tkazmasligi bo'yicha markalarni belgilaydi. ЕN ga asosan suv o'tkazmaslik sinfiga tegishli betonlar beton qorishmasining aniq tarkibi bo'yicha talablariga javob berishi kerak.
|
Sovuqqa bardoshlilikni aniqlash (GOST 10060.0-95, ЕN 12390-9)
|
1.Bazaviy usullar.
To'yinish muhiti:
-Havoyi;
-Suvli.
Sinash muhiti: havoyi.
Namunalar:
-kublar, d=100, 150 mm.
-cilindrlar, d=70 mm, h=70 mm
Markalar: F25 ... F1000.
2.Tezlashtirilgan usullar.
To'yintirish muhiti: tuzli, suvli.
Sinash muhiti: havoyi, tuzli, kerosin.
Namunalar:
-kublar, d=100, 150 mm.
-silindrlar, d=70 мм, h=70 мм
Markalar: Ғ25 ... Ғ1000.
|
Asosiy usul.
To'yinish muhiti: tuz eritmasi.
Sinash muhiti: tuzli eritma.
Namunalar:
kublar, d=100 мм.
|
1. GOST ga asosan sovuqqa bardoshlilik bo'yicha markaga muvofiq mezon sinovdan so'ng asosiy namunalarni siqilishdagi mustahkamligining yo'qotish qiymati hisoblanadi (nazoratdagiga nisbatan): ?Rc?5%. Yo'l betonlari uchun qo'shimcha mezon belgilangan massasini yo'qotishi ?m?3 %. ЕN ga asosan ba?olash mezoni bo'lib 36 ta muzlatish-eritish davridagi namuna massasining yo'qotishi hisoblanadi.
2. ЕN dan farqli o'laroq GOST betonni suv o'tkazmaslik bo'yicha markasi belgilangan.
|
Yediriluvchanlikni aniqlash (GOST 13087-81.25 DiN 52108)
|
1.LKI yoki bkmk turdagi edirilish aylanmasida bitta davrda 28 va 22 marta aylanmada aylanishi.
Namunalar:
-kublar, d=70 mm.
-cilindrlar, d=70 mm, h=70 mm
2.Еdirilish barabanida suvli muhitda.
Namunalar:
-kublar, d=70 mm.
cilindrlar, d=70 mm, h=70 mm
|
Beme edirilish aylanmasida bir davrda aylanmada 22 ta aylanish.
Namunalar:
- kublar, d=71±1.5 mm.
|
1. GOST edirilish aylanmasida va edirilish barabanidja sinashni ko'zda tutadi: DiN faqat edirilish aylanmasida.
2. GOST sinovni havoyi quruq namunada hamda suvga to'yingan namunada o'tkazishga yo'l qo'yadi. DiN faqat suvga to'yingan namunalarni sinashga ruhsat beadi.
3. GOST ga asosan baholash mezoni bo'lib sinovdan so'ng namunalar massasini yo'qotishi hisoblanadi. DiN ga asosan baholash mezoni bo'lib sinovdan so'ng namuna qolipligini o'rtacha kamayishidan iborat.
|
1. Betonning mustahkamlik bo'yicha hususiyatlarini hisobga olib statistik usulda
2.Nazorat qilinadigan ko'rsatkichlar:
- Namunalar qatorining faktik mustahkamligi;
- Variasiya koefficienti.
3. Muvofiqlik mezonlari
- Talab etiladigan mustahkamlik.
4. Nazorat o'tkazilishi zarur bo'lgan me'yorlangan mustahkamlik turlari:
-Loyiha bo`yicha ishlatishga tayyor beton qorishmasi (ITBQ), yig`ma, yig`ma-monolit va monolit konstrukciyalar uchun;
-Yuboriladigan va berila- digan yig`ma konstruk- siyalar uchun
-Oraliq yoshida - ITBQ va monolit konstrukciyalar uchun.
Mustahkamlikni nazorati 4 ta shemasi: A-G bo'yicha amalga oshiriladi.
|
1.Betonning mustah-kamlik bo'yicha xususiyatlarini hisobga olib statistik usulda.
2.Nazorat qilinadigan ko'rsatkichlar:
- Namunalar qatorining faktik mustahkamligi;
-Standart chetlanish.
3.Muvofiqlik mezoni berilgan sinfdagi beton mustahkamligini qiymati hisoblanadi. Mezonlar quyidagilar:
-“n” ta namunalardan mustahkamlik guruhlari (1-mezon);
-qatordagi (seriya) har bir namunasining mustahkamligi (2-mezon);
4.Nazorat o'tkazilishi zarur bo'lgan me'yor-langan mustahkamlik turlari:
-Birlamchi tayyorlanish-dagi mustahkamlik;
Betonni doimiy ravishda tayyorlanayotgandagi mustahkamlik.
|
1. ЕN “betonlar oilasi” tushunchasini kiritgan. ЕN ga muvofiq mustahkamlikni nazorati alohida sinflar uchun ham, shuningdek, betonlar olilasi uchun ham amalga oshirilishi mumkin.
2.Beton “betonlar oilasi” ga mansub ekanligini tasdiqlash uchun “oila” ning birgina a'zosi uchun barcha natijalarning o'rtacha qiymati qo'shimcha mezon bilan baholanadi (3-mezon).
3.ЕN shuningdek quyidagi ko'rsatkichlar uchun:
-qulay joylashuvchanlik;
-zichlik;
-s/c nisbati;
-sement sarfi;
-havo jalb qiluvchi qo'shimchalar qo'llanilganda havoning miqdori;
hloridlar miqdori.
|
