O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent to‘qimachilik va engil sanoat instituti “Charm buyumlarini konstruksiyalash va texnologiyasi” kafedrasi 5320900- «Engil sanoat konstruksiyasini ishlash va

Nazorat uchun savollar.
1. O‘lchov to‘lalik assortimentiga asosan detallarning sof maydonini xisoblash
tartibini izoxlang.
2. Bichish kombinatsiyasini tanlash va asoslashdan asosiy maqsad.
3. Charmning o‘rta miyona foydalanish foizini xisoblashni izoxlang.
4. Bichuvchilar soniga bo‘lgan extiyojni xisoblashni izoxlang.
Foydalaniladigan asosiy darsliklar va o‘quv
qo‘llanmalar ro‘yxati
1. S.S. Maksudov “Charm buyumlar texnologiyasi”, T.2004 y. 2-jild
2. В.Л.Раяцкас, В.П.Нестеров “Технология изделий из кежи”, M.,
Легпромыздат, 1988 г. Часть -2.

---

17
3. Texнология производства обуви. Часть 4. “Обработка деталей низа
обуви”.ссНИИТЕИЛег.пром, M. 1988 г.
4. Спавочник обувщика. Проектирование обуви, материалов M., Легпромыздат,
1988 г.
5. Спавочник обувщика. Texнология. M., Легпромыздат, 1988 г.
6- LABORATORIYA ISHI
TAGLIK MATERIALLARINI QIRQISH UCHUN
QIRQUVCHILARGA TOPSHIRIQ TUZISH.
Qirqish topshirig‘i korxonani turli gurux tag charm detallariga extiyoji va
qirqiladigan charm zonalaridan foydalanish samaradorligini materiallar xususiyatini
bilgan xolda xar bir ishlab chiqarish charm partiyalari uchun tuziladi.
Bikir charmlarni qirqish topshirig‘ini tuzish uchun dastlabki ma’lumotlar:
- poyabzal jinsi, turi va biriktirish usuli bo‘yicha charm taglik detallari
assortimentini aniqlash:
- poyabzal o‘lchov to‘lalik assortimentiga asosan o‘rta miyona o‘lchov va
poyabzal o‘lchovi bo‘yicha detalning sof maydonlarini aniqlash:
- gurux qalinliklari bo‘yicha bikir charmlardan foydalanish me’yorlari:
- berilgan assoriment uchun bikir charm maydoniga bo‘lgan extiyojni
aniqlash.(brutto):
- Bikir charmlarni qirqish miqdori(norma vыrobotka):
Ishni bajarish tartibi
1.
Taglik detallarning o‘rta miyona maydonlarini xisoblash.
2.
Bikir charmlarga bo‘lgan extiyojni xisoblash.
3.
Qirquvchilar soniga bo‘lgan extiyojni xisoblash.
-taglik detallarining o‘rta miyona maydonlarini xisobi 7 laboratoriya ishida
ko‘rsatilgan tartibda aniqlanadi.
- Bikir charmlarga bo‘lgan extiyoj, xar bir qalinlik guruxlari bo‘yicha xisoblanadi.
- Bichuvchilarga bo‘lgan extiyojni xisoblash.
Poyabzal assortimenti uchun bikir charmlardan detallarni qirqish uchun qirquvchilar
sonini charm pariyalarini turi, qalinlik kategoriyasi va uning navini xisobga olgan
xolda uning extiyojdagi “brutto” maydonini ish bajarish miqdoriga nisbati orqali
aniqlanadi.
НВ
F
К
Брутто
=
Bikir charmlarni qiqishda ish bajarish miqdori poyabzal korxonalari ko‘rsatmasi,
o‘qituvchilar topshirig‘i yoki ishlab chiqarish quvvatlarini aniqlash instruksiyasi
orqali tanlanadi.
Xar bir qirquvchi uchun ish yuklamasi 15% ortib ketmasligi zarur.
Qirquvchilar uchun ishlab chiqarish topshirig‘i va keskichlarga bo‘lgan extiyoj xisobi
1-jadvalga kiritiladi.

---

18
1 jadval
Poyab-
zal
jinsi va
turi
Detal
nomi
Detalning
bichilgandagi
qalinligi
Detalning
foyizlarda
chiqish
miqdori %
Detalning
nettodagi
maydoni dm
2
Poyab-zal
o‘lchovi
Juft-lar
soni
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
1-Jadval davomi
Bir juft
detalning
maydoni dm
2
Berilgan razmer
uchun detalarning
umumiy maydoni,
dm
2
Berilgan
qalinlikdagi
detalning
maydoni
Keskich komplektlarini soni.
Ish
joyida
Qo‘shi
mcha
Jami
8.
9
10
11
12
13
Jadvalni 1-ustuniga poyabzal jinsi va turi, 2 va 3-ustunlarga detallarni nomi va
qalinligi bo‘yicha kamayishi, tanlangan charm turi kategoriyasi va navi kiritiladi.
4-ustunga tanlangan charm kategoriyasi qalinliklar bo‘yicha guruxini inobatga
olib sof maydonni amaldagi foizda chiqishi kiritiladi. 5-ustunga «netto» maydoni
kiritiladi va quydagicha aniqlanadi.
F
F Р
н е тто
б
ф
=
, р.
;
100
bu erda:
R
fakt
-amaldagi foydalanish foyizi
F
brutto
- qabul qilingan ish bajarish miqdori, dm
2.
Qirquvchilarga topshiriq tuzishda taglik detallari o‘lchovi bo‘yicha
kombinatsiya qilinadi. O‘lchovlarni (ustun 6) va juftlar soni (ustun 7) shunday
tanlash kerakki tanlangan juftlar sonini detallar maydoniga (ustun 8) ko‘paytmasida
(ustun 5) netto maydonga yaqinroq natija chiqishi kerak. Xar bir qirquvchi uchun bir
xil juft detallar va keskichlar komplekti bo‘lishiga xarakat qilish kerak.