Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti zamonaviy uzluksiz ta

 
601 
ХАЛҚАРО МИҚЁСИДАГИ ИЛМИЙ-АМАЛИЙ КОНФЕРЕНЦИЯ МАТЕРИАЛЛАРИ 
ижтимоийлашуви учун муҳимлиги нуқтаи назаридан), умумтаълим мактаби битирувчисида 
унинг таянч даражадаги мавжудлиги (ёки шунинг ўзи ҳисобланган – талабада ОТМга 
“кириш”да) бошланғич синф ўқитувчисининг ахборот компетентлигининг кейинги (ОТМда 
таълим олиш давомида) шаклланишининг зарурий шарти ҳисобланишини таъкидлаймиз. 
Таянч даражадаги ахборот компетентлик остида биз инсоннинг кундалик ҳаётида 
жамиятда содир бўладиган ҳақиқий вазиятларда юзага келадиган ижтимоий аҳамиятли 
вазифаларни ҳал этиш учун ахборот фаолиятининг турли кўринишларини самарали амалга 
ошириш ва янги ахборот технологияларидан фойдаланишга қадриятли муносабат, билим ва 
кўникмаларнинг мажмуини ифодаловчи шахс сифатларини тушунамиз. 
Ўқитувчининг 
ахборот 
компетентлиги 
мактаб 
битирувчисининг 
ахборот 
компетентлигини ривожлантириш сифатида хизмат қилади ва биз томонимиздан билим, 
кўникмалар ва ахборот фаолияти турли кўринишларини самарали амалга ошириш ҳамда 
касбий таълимий фаолиятда янги ахборот технологияларидан фойдаланишга қадриятли 
муносабатлар мажмуини акс эттирувчи, педагогнинг касбий-шахсий сифати тариқасида 
тушунилади (бунга касбий йўналтирилган билимлар, кўникмалар ва ўқитувчи учун хос 
бўлган ахборот фаолиятини амалга ошириш мотивацияси, янги ахборот технологияларини 
ўқув жараёнида қўллашга тайёргарлик киритилади). 
Олий таълим тизимида таълим берувчи профессор-ўқитувчиларнинг яна бир муҳим 
вазифаларидан бири таълим жараёнида талабаларнинг ахборот компетентлигини 
ривожлантириш фаолияти учун қулай шароит яратишдан иборат. 
АСОСИЙ ҚИСМ. Агар ўқитувчилар махсус ахборот компетентликнинг етарли 
даражасига, яъни ўқув-тарбия жараёнида компьютер технологияларидан фойдаланиш 
соҳасидаги компетентликка эга бўлмасалар, агар сифатли дастурий маҳсулотларни излаш ва 
танлашни амалга оширишга ва аниқ дидактик вазифаларни ечиш учун улардан мақсадга 
мувофиқ фойдаланишга тайёр бўлмасалар ўқитишнинг янги ахборот технологиялари 
бошланғич таълимда фойдасиз бўлиши табиий. Шунга кўра, бошланғич синф 
ўқитувчисининг ахборот компетентлигини икки блокларнинг умумийлиги кўринишида 
структуравий ифодалаш мумкин: ахборот компетентлик “таянч” компонентлари блоки ва 
“махсус” компонентлари блоки. 
Бизнинг фикримизча, “ўқитувчининг ахборот компетентлиги” - касбий дунёқараш ва 
мустақил таълимни кенгайтириш мақсадида ахборот фаолиятининг турли кўринишларини 
бажариш билан боғлиқ кўникмаларни киритиши ҳамда мавжуд маълумотларни қабул қилиш, 
қайта ишлаш ва ўзлаштириш, янги билимни ҳосил қилиш ва уни касбий ҳамжамиятга 
етказиш билан боғлиқ (муаллифлик таърифи). 
Бўлажак бошланғич синф ўқитувчиси ахборот компетентлигининг таянч 
компонентлари тўғрисида юқорида айтилганлар умумтаълим мактаби битирувчисининг 
ахборот компетентлигининг компонентли таркиби билан бевосита алоқадорлигини 
англатади. Шунинг учун ўқитувчининг ахборот компетентлиги таянч компонентларини 
танлашга кўрсатма бўлиб, ўз мазмунига кўра мувофиқлик мезони ҳисобланган мезон хизмат 
қилиши мумкин: бошланғич синф ўқитувчиси ахборот компетентлигининг ҳар бир таянч 
компонентининг умумтаълим мактаби битирувчисининг ахборот компетентлигининг мос 
компонентига мувофиқлиги ва уни касбий педагогик фаолият контекстида кўриб чиқиш. 
Бошланғич синф ўқитувчисининг ахборот компетентлиги махсус компонентларини 
ажратиш мезонлари қуйидагича тавсифланди. 
Бошланғич синф ўқитувчисининг ахборот компетентлиги махсус компонентларини 
танлаш мезонлари (принцип) белгилашда биз педагогик фаолият структураси тўғрисидаги 
тасаввурлардан узоқлашамиз. Психология-педагогика фанида анъанавий равишда педагогик 
фаолиятнинг қуйидаги структуравий компонентлари ажратилади: гностик; лойиҳалаш, 
конструктив, ташкилий ва коммуникатив.

---