Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti zamonaviy uzluksiz ta

 ЗАМОНАВИЙ УЗЛУКСИЗ ТАЪЛИМ СИФАТИНИ ОШИРИШ: ИННОВАЦИЯ ВА ИСТИҚБОЛЛАР
 
238 
ХАЛҚАРО МИҚЁСИДАГИ ИЛМИЙ-АМАЛИЙ КОНФЕРЕНЦИЯ МАТЕРИАЛЛАРИ 
билан бир-биридан фарқланади. Шунинг учун ўқув жараёнини таҳлил этиш пайтида 
боланинг ҳам онтогенетик, ҳам индивидуал хусусиятларини аниқлаш ва ҳисобга олиш 
зарур. Д.Б.Эльконин таъкидлаганидек, субъектни ўзгартириш ва такомиллаштириш ўқув 
фаолиятининг асосий мақсади ҳисобланади ва у айнан шунинг билан бошқа фаолиятлардан 
фарқ қилади. Мана шу ғоя ривожланишда орқада қолган болаларнинг коррекцион таълимида 
ҳам етакчи ўрин эгаллаши мақсадга мувофиқдир [4]. 
Дефектолог таълимнинг фақатгина бола ёшига эмас, балки индивидуал 
хусусиятларига ҳам мос келишини эътиборга олмоғи лозим.
Шундай қилиб, индивидуал йўналтирилган таълим тамойиллари ҳар бир боланинг 
бетакрор ўзига хослигини ҳамда унинг, нафақат ёшини, балки ривожланиш даражасини 
ҳам ҳисобга олади. Бундай ёндашув ривожланишда орқада қолган болалар учун 
дастурлар тузишда ғоят муҳимдир. 
Индивидуал ривожлантирувчи дастурларни (ИРД)ишлаб чиқишда ривожланиши 
орқада қолган боладаги етакчи камчиликнинг тузилишигина эмас, балки ривожланишда 
мавжуд бўлган ёки эҳтимолдаги иккиламчи камчиликлар ҳам ҳисобга олинади [6 ]. 
Мутахассис бола психикасидаги ижобий нуқталарга, унинг кучли томонларига 
таянмоғи керак. Фақат шундагина ривожланишни самарали рағбатлантириш мумкин 
бўлади. 
Бизнинг илмий тадқиқот натижамизнинг амалий ахамияти шундан иборатки, 
ривожланишида нуқсони бўлган мактабгача ёшдаги болалар учун индивидуал –
ривожлантирувчи дастурлар ишлаб чиққанмиз: нутқи тўла ривожланмаган болалар учун 
(Л.Р. Муминова), фонетико-фонематик нутқ камчилигига эга бўлган болалар (М.Ю. 
Аюпов), акли заиф болалар учун (М.П. Хамидова) [ 2,6,7,8 ,9]. 
Индивидуал ривожлантирувчи дастур бир қатор вазифаларни ҳал этади.