Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti zamonaviy uzluksiz ta

Таълимда ИСО 9000 стандартлари нима? 
Халқаро ИСО 9000 стандартлари таълимда кенг тарқалган ташкилотнинг сифатни 
халқаро стандартга солишга қаратилган сифат кафолатидир. Мазкур стандартлар ISO 9001, 
ISO 9002, ISO 9003, ISO 9004 стандартлари номлари билан такомиллашган нормаларга 
солинган.[1, 81-б] 
ИСО 
халқаро 
стандартлари 
сертификати 
маҳсулотни 
юқори 
сифатини 
кафолатламайди, чунки, бунда маҳсулотни ишлаб чиқиш жараёни назорат қилинади. 
Жараённинг ушбу ёндашув тизими сифати баъзида кўпроқ маҳсулотни сифатида зиддиятга 
олиб келиши мумкин. Масалан, Олий таълим ёки ўқитиш жараёнида ИСО 9000 
стандартларида таълим муассасасини “ишонч” кафолати, бу уларнинг истемолчиларга 
мўлжалланган мақсадлари ва эҳтиёж дастурлари натижаридир.
ИСО 9000 стандартлари бўйича сифатни назорат қилиш учун таълим жараёнларини 
диққат марказида ушлаб туриш керак. Яна бир фарқ анъанавий таълим ва мазкур таълим 
стандартлари кўпинча жуда аниқ мувофиқлашганлиги. Бу хусусият бундай нормаларни 
янада долзарб ва ишончли қилади, бундан ташқари, кўпроқ вақтга боғлиқ тарзда камроқ 
ўтказилиши мумкин. Бошқа томондан, ИСО 9001 ва 9002 умумийдир ва муайян масалалар 
киритилиб ўтилган. 
ИСО 9001 ва 9002 стандартларини назорат қилиниши хусусияти учинчи шахс 
томонидан баҳо берилишидир. Кўпгина ривожланган мамлакатлар ҳозирда миллий 
сертификатлашни “аккредитлаш” ҳуқуқига эга органлар мавжуд. ИСО 9001 ва 9002 
стандартлари муваффақиятли аккредитациядан сўнг “тан олинади”. Ушбу аккредитация 

---

 ЗАМОНАВИЙ УЗЛУКСИЗ ТАЪЛИМ СИФАТИНИ ОШИРИШ: ИННОВАЦИЯ ВА ИСТИҚБОЛЛАР
 
141 
ХАЛҚАРО МИҚЁСИДАГИ ИЛМИЙ-АМАЛИЙ КОНФЕРЕНЦИЯ МАТЕРИАЛЛАРИ 
жараёни ташкил қилувчи аудиторлик ташкилотлари алоҳида қаттиқ мезонлардан ўтиши 
талаб этилади. Бундан ташқари, аккредитация одатда баъзи тармоқларда мунтазам равишда 
янгиланиши талб этилади. 
Агар таълим муассасаси ёки ташкилоти ИСО 9000 сертификатидан манфатдор бўлса 
мазкур сертификатни олиш қуйдаги босқичларда амалга оширилади: 
 Ташкилот томонидан ИСО 9001 ёки 9002 сифат тизимига мос меъор талаблари 
ташкил этилиши; 
 ўзи учун аккредитацияланган сертификатлашни ташкил этиши; 
 Ихтиёрий сифат тизимининг аудит сертификатлаштириш органи томонидан 
амалда зарурий чора-тадбирларни белгилатиб олиши(агар керак бўлса); 
 Сертификатлашга тўлиқ мувофиқликни текширтириш ва стандартлаштириш. 
 Белгиланган вақтлар билан йил давомида бир нечта оралиқ текшрувларни амалга 
ошириши (одатда ҳар 6-8 ойда, лекин ҳеч бўлмаганда йилига бир марта) 
Олий таълим сифат тизимида янги тизимни таъминлаш учун ИСО 9001 элементлари 
иккита тоифага ажратилади:
- сифат белгиловчи;  
- сифатни қўллаб-қувватловчи элементлар (1-расм). 
- Сифат таъминланиши - бу маҳсулотнинг сифатига таъсир қилувчи фаолият ва 
жараёнлар мажмуи бўлиб, унинг давомий таъминланишининг турли босқичлари орқали: 
мижозларнинг бу талаби таъминлангани ёки таъминланмаганини аниқлашга бўлган 
эҳтиёжларини аниқлашдан иборат.
- График моделдаги биринчи жараён мижознинг талабларини аниқлаш ва 
ташкилотнинг уларни таъминлай олиш қобилятидир. Бу ИСО 9001 талабларига жавоб 
берувчи 4.3. Шартномани кўриб чиқиш жараёнидир. Ушбу талабларга жавоб берадиган 
маҳсулот (4.4. дизайн назорати) ишлаб чиқиш ва ушбу ўзига хос маҳсулотга қаратилган 
сифат режаси ишлаб чиқиш (4.2.3) жараёнидан ташкил топган. Ушбу масалаларга эътибор 
қаратиш учун ИСО 9001 стандартининг 4.6, 4.7 ва 4.11 бўлимлари зарур, яъни ресурсларни 
харид қилишдан шаклланган. Инсон ресурслари сотиб олинган ресурслардан самарали 
фойдаланиш учун ўқитилиши зарур (4.18. Ўқитиш).