Alisher navoiy nomidagi toshkent davlat o„zbek tili va adabiyoti universiteti

 
Uchinchi abzasni qayta ishlash: 
Ayol hech qachon bunday asabiylashmagandi. Samolyotning uchish 
vaqti yetgach, chuqur tin oldi. Yuklarini olib, eshik tomon yurdi. 
―Pechenye o‗g‗risi‖ga qayrilib ham qaramadi. Samolyotga chiqdi va 
o‗rniga joylashdi. ―Pechenye o‗g‗risi‖dan qutulganiga shukr qildi. Biroq, 
uning adabini bermaganiga afsuslandi. ―Janob, – deyishi kerak edi u. – 
Shukr qiling, sizdek betakalluf emasman. Aks holda yuzingizga shapaloq 
tushirgan bo‗lardim. Ammo, siz qilgan ish rasman o‗g‗rilik sanaladi. 
Pechenye o‗g‗riligi... Bildingizmi?!‖
 
Tizim savol-javob rejimida ishlashga o„tadi: 

Ayol samolyotning uchish vaqti kelgach nima qildi? 

Chuqur tin oldi. 

Ayol nimaga shukr qildi? 

Pechenye o‗g‗risidan qutulganiga. 

Nimaga afsuslandi? 

Uning adabini bermaganiga. 

---

183 
To„rtinchi abzasni qayta ishlash: 
Shularni xayol qilib, qo‗lini sumkaga uzatdi. Chala qolgan kitobini 
olib o‗qimoqchi bo‗ldi. Ammo, ne ko‗z bilan ko‗rsinki, sumkasida 
do‗kondan sotib olgan bir paket pechenye turardi. Bir og‗iz ham gapirmay, 
eng oxirgi pechenyesini ham u bilan baham ko‗rgan odamdan borib uzr 
so‗rashga endi kech edi...
―Qo‗pol va jur'atli pechenye o‗g‗risi‖ning samolyoti osmonga 
ko‗tarilgan edi... 
Tizim savol-javob rejimida ishlashga o„tadi: 

Ayolning sumkasida nima bor edi? 

Do‗kondan sotib olgan bir paket pechenyesi. 

Kimning samolyoti osmonga ko„tarildi? 

―Qo‗pol va jur‘atli pechenye o‗g‗risi‖ning . 
Yuqoridagit matnni quyidagicha sistemalashtirish mumkin: 
METAKOP (sabab zanjiri ): o‗g‗rilik 

PTRANS (ma‘lum bir obyektning bir joydan ikkinchi joyga 
ko‗chishi): samolyotning uchishi; 

ATRANS (ma‘lum bir shaxsning muayyan narsaga ega bo‗lishi, 
nazorat qilishi): ayolning yuklariga egalik qilishi;

ATTEND (voqealarga turtki bo‗lgan holat): pechenye sotib olish; 

PROPEL (ma‘lum narsaga erishish uchun harakat qilish): Sumkadan 
kitobning olinishi. 
ATB (affektiv mazmunli bloklar, insonning psixologik holati): 
2.
Asabiylashish. 
3.
Shukr qilish. 
4.
Afsuslanish. 
5.
Kulimsirash
1
. 
Xulosa qilib aytganda, BORIS tizimini takomillashtirish komyuter 
lingvistikasining 
istiqbollaridan 
biri 
bo‗lib, 
matn 
mazmunini 
o‗zlashtirishda yuqori samaradorligi bilan ahamiyatlidir.