A. K. Qayimov, E. T. Berdiyev dendrologiy a

43-rasm. Turkiston teragi.
M irzaterak (Populus pyram idalis Roz.) yirik daraxt bo‘lib, b o ‘yi 
40 m, diametri 1 m, shox-shabbasi kolonnasimon shaklida. P o ‘stlog‘i 
bo‘yiga yorilgan, sariq-kul rang. Shoxlari yumaloq, yashil-kul rang, 
bargi romb shaklida boiib, uchburchakka o ‘xshaydi. Barg bandi 2 sm 
uzunlikda, tuksiz. Novdasi yumaloq, yashil, yaltiroq, tuksiz. Bargining 
bo‘yi va eni 5-7 sm, keng uchburchaksimon, tubi keng ponasimon, kalta, 
o ‘tkir uchli, cheti tishchali, yuz tomoni yashil, orqasi och sariq. Barg 
bandi 3 sm keladi, tuksiz, changchi gulli kurtaklarining bo‘yi 12 mm, tor 
konussimon, tuksiz. Kuchalasining bo‘yi 4-10 sm, eni 0,8-0,9 sm, k o ‘p 
gulli (72 ta guli bor), poyasi tuksiz. Guli 1,5 sm li tuksiz bandda

---

joylashadi. Gulyon bargchalari pardasimon, qo‘ng‘ir rangda, bo‘yi 3 
mm, eni 2 mm b o iib , keng yumaloq shaklda, uchi uzun, shokilali, tubi 
tor ponasimon. Urug‘chi gulli kurtaklari changchi gulli kurtaklariga 
o ‘xshash. Kuchalasi changchi gulli teraklamikiga nisbatan kalta va 
ingichka, bo‘yi 5-6 sm, eni 4 mm, ko‘p gulli (57 ta guli bor), guli 1 mm, 
tuksiz bandda joylashadi. Gulyon bargchalari pardasimon, qo‘ng‘ir 
rangda, eni bo‘yidan uzun, uchki tomoni boiakli. Ko‘sagi tuxumsimon, 
tuksiz, ikki pallali, g ‘adir-budir, yog‘ochi oq-sariq yoki oq, yumshoq.
Bu terak MDH ning Yevropa qismida, Kavkazda, Qrimda, 
Markaziy Osiyo respublikalarida yog‘och olish maqsadida ko‘p ekiladi. 
A fg‘onistonda, Himolayda, 0 ‘rta yer dengizi atrofi mamlakatlarida, 
Kichik Osiyoda, Eronda uchraydi. Bu terak urug‘dan va qalamchadan 
yaxshi k o ‘payadi. Tez o ‘sadi. Sho‘rtob tuproqli yerlarda ham o ‘sadi, 
issiqqa va qurg‘oqchilikka chidamli. Yog‘ochidan qurilishda keng 
foydalaniladi. Juda chiroyli daraxt. Aholi yashaydigan joylami 
k o ‘kalamzorlashtirishda juda katta ahamiyatga ega.
Qora terak kenja turkumiga yana 0 ‘zbekiston teragi (Populus 
U sbekistanica Korn.), T ojikiston teragi (Populus Tadschikistanica 
Korn.), deltasim on te ra k (Populus deltoides M arsh.), singari turlar 
kiradi.