Vrach nazorati fani bo’yicha o’zlashtiradigan

 
Mushak tonusini baholash (ballarda)
 
 
Ball 
Mushak tonusi 
0 
Dinamik  kontraktura  (tekshiriluvchining  oyoq,  qo’l  segmentlarini 
holatini  o’zgartirib  bo’lmaydi,  mushaklarning  qarshilik  kuchi 
baland) 
1 
Mushak  tonusini  birdan  ko’tarilishi  (tekshiriluvchiga  maksimal 
kuch  berilganda,  katta  bo’lmagan  hajmda  passiv  harakat  qilishga 
urinadi) 
2 
Mushak  tonusini  bir  oz  ko’tarilaishi  (katta  kuch  berilganda  shu 
bo’g’inda normal hajmdagi passiv harakatni yarmi qilinadi) 
3 
O’rtacha  mushak  gipertatsiyasi  (mushaklarni  qarshiligi  normadan 
berilayotgan to’liq sig’imdagi passiv harakatni 75% ni bajaradi) 
4 
Normaga  taqqoslaganda  passiv  harakatga  qarshilikni  va  kasalni 
qarama-qarshi  qismlarini  o’xshash  harakatga  qarshiligini  qisman 
o’sishi. To’la hajmda passiv harakat. 
5 
Passiv  harakatda  mushaklarni  qarshiligi  normal,  bo’g’imlarda 
keraksiz harakatlar yo’q. 
 
Mushaklarning  simmetrik  rivojlanishi  nimaga  bog’liq?  Shuni  e’tiborga 
olish  kerakki,  sportni  ba’zi  bir  turlari  (boks,  velosiped  poygasi,  har  xil  turdagi 
otishlar, eshkak eshish, katta tennis) bilan shug’ullangan vaqtda mashq va sport 
musobaqalarida harakatlanish aktlarini spetsifik bajarilishi mushaklarni regionar 
balansini  buzilishiga  olib  kelishi  mumkin.  Bu  esa  mushaklarning  regionar 
postulat  buzilishi  bilan  hech  qanday  umumiylikka  ega  emas.  Patobiomexanik 
klinikada  oxirgilarni  hosil  bo’lishi  postural  mushaklarni  qisqarishi  va  jismoniy 
mushaklarni  bo’shashi  hisobiga  mushaklarni  funktsiyasi  buzilishi  sabab  deb 
ko’rsatiladi. Hozirgi vaqtda  mushaklarni – postural regionar balansini buzilishi 

---

 
29 
tayanch  harakat  appparatida  degenerativ  o’zgarishlarni  rivojlanishiga  sabab 
bo’ladi. 
Suyak  tizimi.  Suyak  skeletini  shakliga  e’tibor  beriladi,  u  tor,  keng  va 
normal deb baholanadi. Suyak skeleti shakli haqida Solovyov  indeksi bir qator 
tushuncha beradi. Ayollarda tirsak aylanasi 16 sm katta, erkaklarda 18 sm katta 
bo’lsa,  suyak  skeleti  shakli  8  sm  keng  deb  tavsiflanadi.  Suyak  skeleti  shakli 
baholashni  boshqa  usuli  quyidagicha,  ya’ni  qo’lingizni  panjalari  bilan  o’zini 
tirsagini ushlash, agar qo’lni katta barmog’ini distal falangasi o’rta barmoqning 
shu falangasi bilan tegishsa, suyak skeletini shakli normal hisoblanadi.   
Agar  bitta  barmoqning  falangasi  boshqasini  ustiga  tushsa  yoki  ular 
orasida  masofa  qolsa  suyak  skeletini  shakli  tor  yoki  keng  hisoblanadi. 
Bo’g’imlarda harakat kuzatiladi. Suyakni va suyak bo’g’imlarini palpatsiyasida 
og’riqli  nuqtalar  yoki  harakatni  chegaralanish  borligi,  harakat  amplitudasini 
pasayishi kuzatilishi mumkin: 
-  mushakning  qisqarish  qobiliyati  yo’qligi  (mushakni  rigidligi  va 
spastikasi); 
- bo’g’imlarda ma’lum patologiyani bo’lishi (artroz, artrit); 
-  pay,  mushak,  bog’lam  bo’g’imlarning  jarohatida,  davolash  va 
immobilizatsiyasi natijasida vaqtincha bo’g’imlarining harakatsizlanishi; 
-  doimiy  surunkali  jarohat  yoki  nostabil  bo’g’imda,  mushak-pay 
to’qimalarini kollepitsator himoyalovchi qisqarishiga olib keladi.