«vismut-surma telluridlari asosidagi yarimo’tkazgichli plyonkalarning tenzorezistiv xususiyatlarini tadqiq etish»

Magistrlik dissertatsiyasining ob’yekti va predmeti tadqiqot ob’yekti sifatida vismut-surma telluridlari asosidagi yarimo’tkazgichli plyonkalar tanlab olingan.
Tadqiqot predmeti bo’lib Bi-Sb-Te asosidagi plyonkalarning tenzoqarshiliklarini tekshirish asosida tadqiq etish va ularning deformatsiya xossalarini o’rganish, vismut surma telluridlarning deformatsiyaga sezgirlik koeffitsiyentini, volt-amper xarakteristikalarini tadqiq etishdan iborat.
Dissertatsiya maqsadi va vazifalari:
Dissertatsiyaning maqsadi vismut-surma telluridlari asosidagi yarimo’tkazgichli plyonkalarning tenzorezistiv xususiyatlarini tadqiq etishdan iboratdir. Ushbu maqsadga erishish uchun quyidagi vazifalar qo’yildi:

1. 
   Deformatsiyani vismut-surma telluridi asosidagi plyonkalarning xususiyatlariga ta'sirini tadqiq etish.
   
2. 
   Vismut asosidagi yarim o’tkazgichlarning kristall tuzilishi, mexanik deformatsiya ta'siri asosidagi plyonkalarning elektr va galvanomagnit xossalarini yoritish;
   
3. 
   Vismut va surma xalkogenidlarining tuzilishini o’rganish;
   
4. 
   Vismut-surma yupqa plyonkalarining tarmoqli tuzilishi va galvanomagnit xossalari, zaryad tashuvchilarning parametrlari va deformatsiya natijalarini tadqiq qilish;
   
5. 
   Vismut-surma telluridlari asosidagi yarimo’tkazgichli plyonkalarning tenzorezistiv xususiyatlarini tekshirish;
   
6. 
   Vismut-surma telluridlari orqali tenzorezistorli plyokalarning Volt Amper xarakteristikalarining tahlil qilish;
   
7. 
   Tenzoelektrik materiallarda to'siq effektlari. O’tkazish mexanizmini tadqiq etish.
   

Ilmiy yangiligi: magistrlik dissertatsiyasining ilmiy yangiligi shundan iboratki Vismut -surma telluridlarning tenzorezistiv xususiyatlarini tadqiq etish jarayonida, sezgir elementlarning tenzosezgirlik xususiyati va deformatsiyaga ta’siri, Bi-Sb-Te yupqa plyonkalarning termik changlatish yo’li bilan olinishidan tashqari, sezgir elementlarning qanday taglik asosga o’rnatilishiga ham bog’liqligi, shisha-keramika, slyuda, NaCl va poliimid tagliklarga changlatilgan Vismut-surma yupqa plyonkalari misolida tadqiq etildi.
(Bi₀.₇Sb₀.₃)₂Te₃ plyonkalar qarshiligi va tenzosezgirligining siklik deformatsiyalar soni, o’zgaruvcchan tok takroriyligi hamda haroratga bog’liqligi donalararo interfeys parametrlarining o’zgarishi va yangi mikroyorilishlar paydo bo’lishi bilan izohlanishi ko’rsatilgan.
Tadqiqotning asosiy masalalari va farazlari:
Tadqiqotning asosiy masalalari:
Tenzorezistorlarning turlari va tenzorezistorlardan qanday maqsadlarda foydalanish.
Tenzorezistor turlarining afzallik va kamchilik tomonlarini tadqiq etish.
Yarimo’tkazgichli yupqa plyonkalardan hosil qilingan tenzorezistorlarning elektrofizik va tenzometrik xususiyatlarini tadqiq etish.
Tadqiqotning farazlari

1. 
   Yupqa plyonkaviy elementlarni sezgirligining fizik tabiatini o’rganish -ularning ishchi xarakteristikasini maqsadli boshqarishga ko’maklashadi.
   

1. 
   Vismut-surma telluridlari asosidagi tenzoqarshiliklarni olish jarayonini fizik-texnologik parametrlarini, ularning elektrofizik va tenzosezgirlik xossalarini detal o’rganish masalalarining dolzarbligi kelib chiqadi.
   
2. 
   Vismut-surma telluridlari yupqa plyonkalarining tenzosezgirlik xususiyatlarining fizik tabiatini o’rganib, bu turdagi sezgir elementlarning mikroelektronika sohalarida qo’llanilishi masalalari kelib chiqadi.
   
3. 
   Vismut-surma telluridi yarimo’tkazgichlaridan yasalgan yupqa plyonkalarning tenzosezgirlik xususiyati, Vismut-surma telluridi xalkogenidining fizik kimyoviy xususiyatlariga bog’liq.
   
4. 
   NaCl, shisha-keramika, slyuda va poliimid taglikga o’rnatilgan sezgir elementlarning deformatsiyaga sezgirligining xilma xilligi, ushbu taglik materialining yuza qismiga turlicha buglatilishiga bog’liq.