Viruslar va Antiviruslar Mundarija

Viruslar klassifikastiyasi. 
Xozirgi davrda 5000 dan ortik virus dasturlar ma’lum. Bularni kuyidagicha 
klassifikastiga ajratish mumkin: 
• Faoliyat muҳitiga karab; 
• Zararlantirish usuliga karab; 
• Ҳarakatlanishiga karab; 
• Algoritmning axamiyatiga karab. 
Faoliyat muҳitidan kelib chikkan xolda viruslarni setli, faylli, yuklanuvchi 
kabi turlarga bulinadi. Setli viruslar ҳar-xil setli kompyuterlarda tarkaladi. Faylli 
viruslar bajariluvchi fayllarga tarkaladi. Bu fayllar .som va .exe bulgan fayllar. 
Faylli viruslar boshka turdagi fayllarni xam zararlantirishi mumkin. Bunda fayllar 
boshkaruvni kabul kilmaydi, imkoniyat darajasini yukotadi. Yuklanuvchi viruslar 
diskning yuklovchi sektorida tarkaladi yoki 
sektorning uzida joylashadi. (Boot sektor) 
Viruslar zararlantirish usuliga karab rezident va rezitent bo’lmaganlarga 
bulinadi. Rezident viruslar zararlangan kompyuterlar operativ xotirasiga uzining 
yukumli bir kismini koldirib ketadi. Kachonki, operativ xotiraga murojaat 
kilinganda u ishga tushadi va tarkaladi. Rezident viruslar kompyuterni 
uchirilguncha va perezagruzka kilinguncha aktiv ҳolatda buladi. Rezident 
bo’lmagan viruslar kompyuter xotirasini zararlantirmaydi, balki belgilangan vakt 
chegarasida aktiv ҳolatga utadi. 
Ҳarakatlanishiga karab viruslar kuyidagi turlarga bulinadi: 

---

• Xavfsiz, kompyuterda ishlashga xalakit bermaydi. Lekin, bush bulgan 
operativ xotira va diskdagi xotirani kamaytiradi. Bunday viruslar grafik va ovoz 
effektlarida paydo buladi. 
• Xavfli viruslar kompyuter ishini buzishga olib keladi. 
• Juda xavfli viruslar dasturlarni yukotilishiga, ma’lumotlarni va disk 
sistemasini uchib ketishiga olib keladi. 
Algoritmning axamiyatiga karab viruslar 
kuyidagi gruppalarga bulinadi: 
1. «Xamjixat-yuldoshlar» - fayllarni uzgartirmaydigan viruslar. Bu viruslar 
EXE kengaytmali fayllarga kushimcha nusxa olib, bu nusxani .som yoki .bat 
kengaytmali fayl kilib yozib kuyadi. Bunday faylga murojaat etilganda birinchi 
.som yoki .bat kengaytmali fayl ishga tushadi sungra esa virus .exe
kengaytmalisini ishga tushirib yuboradi. 
2. "Chuvalchang-lukmalar" - bu viruslar kompyuter setlariga tarkaydi, fayl va 
disk sektorlarini uzgartirmaydi. Ular kompyuter seti orkali xotiraga kiradi. Boshka 
viruslar adreslarini topib ularga uz nusxalarini yozib kuyadi. Bunday viruslar 
ba’zida fayllar tuzadi, lekin umuman kompyuter resurslariga murojaat kilmaydi. 
3. "Parazit" viruslar - nusxalarini disk sektori va fayllarga uzgartirib tarkatadi. 
Bu viruslar yukoridagilardan farklanadi. 
4. "Talaba" viruslari - juda ko’p xatoliklar keltirib chikaruvchi xisoblanadi. 
Ular ҳar-xil ҳarflarni pay do kilishi kutiladi. 
5. "Kurinmas Stels" virusi - uzining imkoniyatidan kelib chikib operativ 
sistemada fayllarni zararlantirib uz urniga boshka ma’lumotlarni kuyib "kochib 
koladi". Bu viruslar AVP (antivirus programmalari) ni aldab ketadi. 
6. "Polimorfik-ajina-mutantlar" virusi -etarlicha tutish қiyin bulgan viruslar 
xisoblanadi. Ular Aniқ bir joyda turmaydi (kuchib yuradi). Ko’p xollarda 
polimorfik viruslar uzining bir xil nusxasiga ega bulmaydi. 
7. "Troyan otlari" virusi - kerakli dasturlar ichig-ya kirib olib ҳar bir buyruқ 
berilganda kakshatgich zarba bera oladi. U kompyuter va uning setlari orkali
ko’payib sezilarli zararlarni pay po ,. kiladi. ' 

---

8. "Makro" viruslari - asosan ma’lumotlarn kayta ishlashga tuskinlik kiladi 
va matn muҳarrirlariga zarar etkazadi. Xozirgi vaktda Microsoft Word, Exsel va 
Access muҳarrirlarida tayyorlangan ҳujjatlarda ko’plab uchrab turadi.