Viruslar va Antiviruslar Mundarija

 
 
Kompyuter viruslari kanday xosil buladi? 
Biologik viruslardan farkli ularok, kompyuter viruslarini inson tomonidan 
tuziladi. Viruslar kompyuter foydalanuvchilariga katta 
zarar etkazadi. Ular kompyuter ishini tuxtatadi yoki қattiқ diskdagi 
ma’lumotlarni uchiradi. Virus sistemaga bir necha yullar bilan tushishi mumkin: 
disketalar, dastur ta’minot yuklangan CD-ROM, tarmoқ interfeysi yoki modemli 
boglanish, global Internet tarmogidagi elektron pochta. 
Disketa viru s dan zararlanishi oson. Zararlangan kompterga disketni solib 
ukitilganda diskning bosh sektoriga virus tushadi. 

---

Internet ma’lumotlar almashinishiga katta imkoniyat yaratadi. Lekin, 
kompyuter viruslari va zararli dasturlar tarkalishi uchun yaxshi muҳit yaratadi. 
Albatta InternetzjaH olingan barcha ma’lumotlarda virus bor deb bulmaydi. 
Kompyuterda ishlovchi ko’pchilik mutaxassislar va operatorlar kabul kilinadigan 
ma’lumotlarni viruslardan tekshirishni doimo bajaradi. Interne^a ishlayotgan ҳar 
bir kishi uchun yaxshi antivirus ximoya zarur. «Kasperskiy laboratoriyasi» texnik 
ta’minot xizmati statistikasiga kura, viruslardan zararlangan ҳolatlarning 85% i 
elektron pochta orkali sodir bulgan. 1999 yilga nisbatan xozirgi kunda bu 
kursatkich 70 % tashkil etadi. «Kasperskiy laboratoriyasi» elektron pochtalarga 
yaxshi antivirus ximoyasi kerakligini ta’kidlaydi. 
Virus tuzuvchilarga elektron pochta juda kulay. Amaliyot shuni kursatadiki, 
ommabop dasturlar, operastion sistemalar, ma’lumotlarni uzatish texnologiyalari 
uchun viruslar ko’plab tuzilmokda. Xozirda elektron pochta biznes va boshka 
soxalarda mulokot uchun asosiy vosita bo’lib kolmokda. Shuning uchun virus 
tuzuvchilari elektron pochtaga dikkatini 
karatmokda. 
Virus paydo bulish belgilari. 
Zararlangan kompyuterda eng muximi virusni Aniқlash. Buning uchun virusni 
asosiy belgilarini bilish kerak: 
1. Funkstional dasturlarni ishini tuxtatish yoki noto’ғri ishlashi; 
2. Kompyuterni sekin ishlashi; 
3. OS ni yuklanmasligi; 
4. Fayl va kataloglarni yukolishi yoki ulardagi ma’lumotlarni buzilishi; 
5. Fayllar modifikayiyasining sana va vaktining uzgarishi; 
6. Fayl xajmining uzgarishi; 
7. Diskdagi fayllar mikdorining keskin ko’payishi; 
8. Bush operativ xotira xajmining keskin kamayishi; 
9. Kutilmagan ma’lumotlar va tasvirlarning ekranga chikishi; 
10.Kutilmagan tovushlarning paydo bulishi;
11 .Kompyuterning tez-tez osilib kolishi. 

---

Yukoridagi belgilar boshka sabablarga kura xam bulishi mumkinligini eslatib 
utamiz. 
Kiskacha tarix. 
80-yillarda IBM-PC bilan ishlagan kishilar bulsa 1987-89 yillardagi viruslarni 
tarkalishini unutishganicha yuk. Ekrandagi ҳarflar ҳar xil 
kurinishda buzilgan va foydalanuvchilar ommasi mutaxassislarga displeylarini 
olib kela boshlashgan. Keyinchalik kompyuter «Yankee Doodle» deb nomlangan 
uzga erlik virusini chalishni boshlagan. Lekin, buni tuzatishni xech kim 
tashlamadi, juda tez xal buldi. Bu unlab viruslar tuplami edi. 
Shunday kilib, viruslar fayllarni zararlay boshladi. «Brain» va ekranda 
shariklar paydo kiluvchi «Pingpong» viruslari Boot-sektor ustidan xam golib 
chikishdi. Bu ҳammasi IBM-PC dan foydalanuvchilarga unchalik yokmadi va 
antiviruslar paydo buldi. Birinchi antiviru el ar dan biri ANTI-KOT: afsonaviy 
Oleg Kotik uzining antivirusining birinchi versiyasi dunyo yuzini kurdi. U 4 ta 
virusni yuk kildi. Afsuski, ANTI-KOT MSDOS kombinastiyasidan foydalanib fayl 
oxirida «Time» virusini Aniқlaidi. Boshka antiviruslar esa .som va .exe 
kengaytmali fayllarning ҳar bir ҳarfigacha zanjirlaydi. 
Vakt utishi bilan viruslar ko’payib bormokda. Bularning ҳammasi bir-biriga 
uxshash, xotiraga urnashadi, sektor va fayllarga boglanadi, fayllarni, disket va 
vinchesterlarni yuk kiladi. Birinchilardan bo’lib, «Frodo.4096» virusi ommabop 
bo’lib chikdi. Bu virus INT2Ih ni egallab, DOS ga murojaat etilganda zararlangan 
fayl xuddi xech narsa bo’lmaganday xolda kurinish bergan. Ammo, bu MSDOS 
ustidan urnashib xukmini utkazgan. Bir yil xam utmasdanok «elektr suvaraklar» 
DOS yadrosiga urnashib olishgan. Kurinmas virus «Deast.512» deb atalgan. 
Kurinmaslik fikri ko’payib rivojlanib 
bordi: 1991 yil yozida kompyuter ulati - virus «Dir_n» paydo buldi. Birok 
kurinmaslarga karshi kurash sodda: RAM ni davolab xotirjam bulish mumkin. 
Shunday viruslar xam kelib chikdiki, ular uzlarini shifrlab olish imkoniyatiga 
ega bulishdi. Bu viruslarni davolash va yuk kilish uchun maxsus kiem dasturlar 

---

yaratish kerak bulgan. Lekin bunga xech kim e’tibor bermadi, toki bu viruslarning 
yangi avlodlari kelib chikmaguncha.