Vi-боб валикли жинлар § Валикли жинларга қўйиладиган технологик талаблар ва уларнинг классификацияси

Қўзғалмас пичоқ қўшимча пластинкаси
Қўшимча пичоқ пластинкасига (расм 120) қарама-қарши тарафга йўналган Р₁ ва Р₂ кучлар таъсир қилади. Ҳисоблаш жараёнида пичоқ пластинкасини қаттиқ ўрнатилган ҳолда қараймиз, у ҳолда х ни ҳисобини ўрнатилган жойдан бошлаб моментлар эпюраси тенгламасини тузамиз:


M₁ = P₁ (h₁-x) – P₂ (h₂-x), (6.72)
бу ерда h₁ ва h₂ - пичоқ пластинкаси ва қўшимча пластинка баландлиги.
х = 0 бўлганда
(6.73)
х = h₂ бўлганда
M₁ = P₁ (h₁-h₂). (6.74)



Расм 120.


P₁ ва Р₂ ларнинг қийматини (6.73) тенгламага қўямиз ва энг катта эгувчи момент таъсир қиладиган пичоқ пластинкасининг кесимини топамиз.
Пичоқ пластинкасининг хавфли кесимида эгилишдан ҳосил бўлган:
бу ерда W_u — пичоқ пластинкасининг эгилишга қаршилик моменти;


(6.75)

[σ]_и - 70 маркали пўлат учун эгилишдаги рухсат этилган босим.

Жинлаш жараёнини нормал ҳолатда боришини таъминлашда катта аҳамиятга эга бўлган қиймат бу қўзғалмас пичоқни жинлаш валиги билан контакт майдонидаги нуқта 1 даги пичоқ қиррасининг эгилиш қийматидир.
Бу қиймат жинлаш валигининг эластиклиги ва унинг диаметрига боғлиқ ҳолда белгиланади:
f_к = f₁-f₂, (6.76)
бу ерда f₁ ва f₂, /2 —P₁ ва Р₂ кулар хисобига езилишили и и но ; у холда
и но ; тогда
. (6.77)
(6.68) формуладаги С₁ нинг ва (6.69) формуладаги силжишлар қийматларини (6.77) формулага қуйиб f_к нинг қийматини аниқлаймиз:

Расм 121. Қўзғалмас пичоқнинг ишчи зонада очилиш схемаси

Сиқилиш ва ейилиш ҳисобига жинлаш валигининг диаметри камаяди ва бунинг натижасида f_к ва P₁ ларнинг ўзгаришига олиб келади. Мисол учун, тери қопламали жинлаш валигида ейилиш ҳисобига диаметрнинг камайиши ўрта хисобда 10 соатда 0.93 мм га тенгбўлади. У холда нуқта 1 даги сиқилишнинг янги қиймати қуйидагича бўлади:

f'_к = f_к - ∆, (6.78)
бу ерда ∆ - жинлаш валигининг ейилиш қиймати. Ҳақиқий сиқилиш қийматини билган ҳолда (6.77) формула орқали сиқилишнинг янги қийматини қўллаган холда Р’₁ нинг қийматини аниқлаш мумкин:
(6.79)
(6.79) формуладан фойдаланган ҳолда нормал жинлаш жараёнини таъминловчи рухсат этилган шароитни аниқлаш мумкин бўлади.
Пичоқ пластинкасининг қирраси сиқилиши ҳисобига пичоқ ва жинлаш валиги орасида (расм 121) тирқиш ҳосил бўлиш мумкин ва бу чигит шикастланишини ошиб кетишига олиб келиши мумкин.
Энг ёмон ҳолат деб қараладиган жой бу пластинка фаскасида жойлашган ва Р₂ куч ҳисобига Р_b = P₁ реакцияси таъсир этувчи В нуқтадир. Фаскадаги таянч а масофада пастда жойлашган.
Фасканинг қиймати а = 8 ÷ 10 мм. В нуқтдаги фасканинг бурилиш бурчаги:
. (6.80)