|
11-jadval. Suyultirilgan zardob bilan qo‘yilgan neytrallash reaksiyasining natijasi
Zardobni suyultirish
|
Tovuq homila-larining soni
|
Yuqtiruvchi miqdor, ml
|
Tirik (+)
|
O‘lgan (-)
|
1:2 = 10-0,3
|
4
|
0,2
|
4
|
0
|
1:4 = 10-0,6
|
4
|
0,2
|
4
|
0
|
1:8 = 10-0,9
|
4
|
0,2
|
3
|
1
|
1:16 = 10-1,2
|
4
|
0,2
|
2
|
2
|
1:32 = 10-1,5
|
4
|
0,2
|
2
|
2
|
1:64 = 10-1,8
|
4
|
0,2
|
1
|
3
|
1:128 = 10-2,1
|
4
|
0,2
|
1
|
3
|
1:256 = 10-2,4
|
4
|
0,2
|
0
|
4
|
12-jadval. Suyultirilgan virus bilan qo‘yilgan neytrallash reaksiyasining natijasi
Reaksiyaning komponentlari
|
Virusning suyultirilishi
|
zardobning nazorati
|
10-1
|
10-2
|
10-3
|
10-4
|
10-5
|
10-6
|
10-7
|
|
SA + SZ
|
+
|
+
|
+
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
+
|
+
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
+
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
SA+NZ
|
+
|
+
|
+
|
+
|
+
|
+
|
-
|
-
|
+
|
+
|
+
|
+
|
+
|
-
|
-
|
-
|
+
|
+
|
+
|
+
|
-
|
-
|
-
|
-
|
+
|
+
|
+
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
Virusning nazorati
|
+
|
|
|
|
|
|
|
|
+
|
|
|
|
|
|
|
|
+
|
|
|
|
|
|
|
|
+
|
|
|
|
|
|
|
|
Zardobning qaysi suyultirilgan darajasi tovuq homilalarini 50% ni n’yukasl kasalligi virusning 100 HO‘M50 ta’siridan himoya qilishni hisoblash uchun Kerberning (bizning modifikatsiya) formulasidanfoydalanamiz :
bu yerda NM50 – zardobning izlanayotgan, suyultirilgan darajasi. Formulaga jadvaldagi ma’lumotlarni qo‘yib quyidagini olamiz.
Demak, zardob 10-1,425 = 1:101,425 darajada suyultirilganda n’yukasl virusining 100 HO‘M50 ta’siridan 50% tovuq homilalarini himoya qila oladi. Olingan sonni antilogarifm jadvalidan topganimizda 1:101,425 =1:26,5 ga teng. Shunday qilib zardobdagi antitelolarning titri T=1:26,5.
Neytrallash reaksiyasini suyultirilgan virus bilan qo‘yish
1.Virusning ikki qator bir xil hajmdagi ikki karrali suyultirilgan darajalari tayyorlanadi (virusning suyultirish darajasining titriga bog‘liq)
2.Birinchi qatordagi suyultirilganining barchasiga o‘sha hajmda teng miqdorda tekshiriladigan zardob qo‘shiladi (uncha katta bo‘lmagan suyultirilgani)
3.Ikkinchi qatordagi barcha suyultirilgan darajalarga o‘sha hajmda normal zardobdan (NZ) qo‘shiladi.Normal zardob ham o‘sha turdagi hayvondan olingan bo‘lib xuddi shunday suyultirilgan darajasi olinadi va ingibitorlaridan bir xil usul bilan xalos qilingan hamda o‘zining tarkibida olingan virusga qarshi antitelosi yo‘q.
4.Virus bilan sinalayotgan zardob va normal zardob aralashmalari ma’lum haroratda belgilangan vaqtgacha ushlanadi: Bu ko‘rsatkich har xil viruslar uchun xilma – xil bo‘ladi.
5.Aralashmalarning har qaysisi bilan bir xil miqdorda olingan virusga sezgir test – ob’ektlarning teng guruhlariga (odatda o‘stirilgan hujayralar, tovuq homilalari yoki oq sichqonlar ) yuqtiriladi.
6.Yuqtirish natijalari har qaysi guruhlardagi test-ob’ektlar bo‘yicha olib boriladi, musbat natija virus ta’sir qilganda, ta’sir qilmaganda manfiy natija kuzatiladi.
7.Virusning titri tekshiriladigan zardob bilan ta’sir qilganda (TSA+SZ) va virusning titri normal zardob bilan ta’sir qilganda (TSA+NZ) alohida hisoblanadi.
8.TSA+SZ, TSA+NZ dan qancha pastligi aniqlanadi.Olingan bu son esa neytrallash indeksi (NI) deyiladi. Tekshiriladigan zardobdagi antiteloning konsentratsiyasi qancha ko‘p bo‘lsa, NI ham shuncha baland bo‘ladi.
Agar NI<10 - ishlatiladigan virusga qarshi tekshiriladigan zardobda antitelo yo‘q deb hisoblanadi, agar NI>10- antiteloning borligidan dalolat beradi (NI 10 gacha shubhali natija ).
Agar virusning titrini tekshiriladigan zardob va normal zardob ishtirokida hisoblasak, unda quyidagi sonlarni olamiz:
TSA+ SZ =102 NM 50/mlva TSA +NZ = 105 NM 50/ml
Bundan
Shunday qilib NR zardobning har- xil suyultirilgani bilan qo‘yganimizda tekshiriladigan zardobdagi antiteloning titrini aniqlaydi, uning ko‘rsatgichi zardobning suyultirilgani 50% test- ob’ektlarni virusning 100 NM50 ta’sir qiluvchi himoya qilishda ifodalanadi. Virusning suyultirilgani bilan qo‘yilgan NR zardobning tarkibidagi antitela virusning yuqumli titrini necha martaga neytrallab pasaytirishini aniqlab bera oladi. Neytrallash indeksi deb ataluvchi bu abstrakt son zardobdagi antitelo konsentratsiyasining ko‘rsatkichi hisoblanadi. Ma’lum bo‘lishicha zardobning tarkibida antieloning konsentratsiyasi qancha baland bo‘lsa, neytrallash indeksi ham shuncha baland bo‘ladi.
Neytrallash reaksiyasi quyidagi masalalarni yechadi:
1)zardobdagi antiteloning virus neytrallovchi titrini, yoki neytrallash indeksi aniqlaydi;
2)avvaldan aniq zardoblar yordamida noma’lum virusni sinab farqlaydi;
3)viruslar orasidagi antigen o‘xshashlikni aniqlaydi.
Antigenli o‘xshashlik darajasini Archetti formulasi yordamida hisoblanadi.
, bu yerda r1=NI1 /NI2; r2=NI3/NI4,
NI – virus 1; virus 2 nisbatan zardobning neytralllash indeksi; NI2- zardobning 1 virusni 1 virusga neytrallash indeksi; NI3 – zardobning 1 virusni 2 virusga neytrallash indeksi; NI4 – zardobning 2 virusni 2 virusga neytrallash indeksi.
NR afzalligi, uning universalligida va yuqori spetsifikligidadir. Uning kamchiligiga quyidagilar kiradi; katta xizmat talab qilib, materialning va asboblarning strelligiga qat’iy rioya qilish so‘raladi. Tirik test-ob’ektlar juda qimmat, matematik hisoblash murakkab bo‘lib biologik sinab ko‘rish uzoq vaqtga cho‘ziladi.
NR ishlatiladigan zardoblarni virusning termostabil ingibitorla-ridan ozod qilishni hamma vaqt esda tutish kerak (ular ikki barobar suyultirilgan holda) bu jarayon hayvonning turiga qarab 560Cdan 630C 30 daqiqa davomida olib boriladi.
Otlarning va dengiz cho‘chqachasi zardoblarini 560C, tovuqlarniki – 580C, kalamush va quyonlarning zardoblarini esa 600C da qizdirishni talab qiladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
