Veterinariya m I k r o b I o L o g I y asi

yetakchi yoki 
shlepper 
deyiladi. Yod, brom, atoksil, xinin va boshqa kimyoviy moddalar antigen 
bo‘lmasa ham, ular oqsil bilan birlashganda antigenlik xususiyatiga ega bo‘ladi. Bular 
yarim gaptenlar deyiladi. Antigenlar hujayraning barcha qismida sitoplazmasida, o‘zak 
kritmalarida bo‘ladi. 
Mikroblarining antigenlari. 
Mikrob hujayrasida har xil kapsula, xivchinli va 
somatik antigenlar bo‘ladi. 
Ular tarkibi, xususiyatlari va ta‘siri bilan farq qiladi.
Antitela. 
Bu maxsus oqsillar –immunoglobulinlar bo‘lib, hayvon organizmida 
antigenlar ta‘sirida paydo bo‘ladi. Antitelolar zardob oqsillarining globulinlari bilan 
bog‘liq bo‘ladi, albuminlarda bo‘lmaydi. Antitelo termolobil bo‘lib, molekulyar 
og‘irligi 150-900 kDa. Butun ittifoq sog‘liqni saqlash jamiyati (VOz) immunologiya 
bo‘limi halqoro kommissiyasi tomonidan Pragada (1964) immunoglobulinlar beshta 
sinfga bo‘lingan: 
IgG, IgM, IgA, IgE va IgD.
Ular qon zardobi globulinlari tarkibidagi 
miqdori, molekulyar og‘irligi va boshqa belgilar bilan farq qiladi. 
Antitelolarning asosiy xususiyati ularning maxsusligi spesefikligidadir. Ya‘ni, 
aynan ularni hosil qilgan antigenga ta‘sir qiladi. Antigen bilan antiteloning o‘zaro ta‘siri 
natijasida, antigen inaktivasiyalanadi. 

---

36 
Antitelolar o‘z antigeniga qanday ta‘sir qilishiga qarab uchga bo‘linadi: mikrobga 
qarshi, zaharga qarshi-antitoksinlar va hujayraga qarshi Agglyutininlar hujayralarni 
(mikroblar, eritrositlar) yopishtiradi, antitoksin lar-toksinlarni neytrallaydi, presepitinlar 
oqsilni koagulyasiya qiladi, lizinlar mikrob, eritrosit va hokazolarni eritadi. 
Monoklonal antitelolar
. Normal immun sistema millionlab har xil antitelolar ishlab 
chiqaradi. Lekin immun sistemaning yomon sifatli miyeloma hujayrasi faqat bir xil 
(biron bir immunoglobulinli oqsil) antitelolarni uzoq vaqt davomida sintez qiladi. 
Miyeloma hujayralari, immunitet hosil qilish uchun ishlatilgan ma‘lum bir antigenga 
antetilo hosil qila olmaydi. 
1975 yil G.Kyoler, S.Milshteyn. (Kembridj, Velikobritaniya)lar miyeloma
hujayralarini, ma‘lum spesefik antigen bilan immunlangan sichqon talog‘ini V-
limfositlari bilan briktirdilar. Natijada gibrid hujayralar (Gibridomalar) hosil bo‘lib,ular 
uzoq vaqt davomida ko‘p miqdorda o‘ta maxsus bir xildagi antitelolarni (monoklonal 
antitelolar)hosil qiladi. 1984 yilda Medisinada Nobel mukofoti bilan taqdimlandi.
Keyinroq (1980) Karlo M. Kroche (Filodelfiya AQSh)lar tomonidan odam 
immunoglobulini molekulalarini ishlab chiqaruvchi gibridomalari olindi. Bu esa qator 
patogen viruslarga qarshi inson antitelolarini to‘xtovsiz ishlab chiqaradigan B- hujayra 
gibridlarni olishga imkon yaratdi. Ularni amaliyotda qo‘llash immunoterapiya 
samaradorligini oshiradi.