«veterinariya» ixtisosligi bo’yicha oliy o’quv yurtlari uchun qo’llanma

Belgilari.
Kasallikning kechishiga qarab oddiy va toksik 
dispepsiyalar farqlanadi. Oddiy dispepsiya hayvonning umumiy ahvoli 
o’zgarmagan holda, hazm tizimi faoliyatining buzilishi, defekasiyaning 
tezlashuvi, tezakning suyuqlashuvi, yurak urishi va nafasning biroz 
tezlashuvi bilan xarakterlanadi. Kasallik odatda 2-3 kun davom etadi, 
uning sababi yo’qotilib, parhyez oziqlantirilganda hayvon sog’ayib 
ketadi. 
Toksik dispepsiyada klinik belgilar to’satdan paydo bo’lib, 
ishtahaning, emish va so’rish reflekslarining yo’qolishi, suvsimon, 
qo’lansa hidli, sarg’ich - ko’kimtir va ba’zan yashil rangli ich ketishi, 
intoksikasiya oqibatida holsizlanish, befarqlik, teri sezuvchanligining 
pasayishi va adinamiya kuzatiladi. Suvsizlanish oqibatida kasal hayvon 
ariqlaydi, teri qoplamasining yaltiroqligi pasayadi, ko’z olmasi chukadi, 
burun oynasi quriqlashadi. Tana harorati pasayib boradi. Og’ir hollarda 
qorin devorini paypaslash og’riqli bo’ladi, ixtiyorsiz ravishda tezaklash, 
anus sfinktorining falaji, tezakning qo’lansa hidli bo’lishi, dum va anus 
atrofining tezak bilan ifloslanishi xarakterli bo’ladi. 
Tashqi shilliq pardalarning sianozi kuzatiladi. Puls tezlashgan, 
ipsimon bo’lib, yurak tonlari juda past eshitiladi. Nafas qiyinlashib, 
yuzaki va juda tezlashgan bo’ladi. Hayvonlar agonal holatda boshini 
orqaga qilib yotadi, ixtiyorsiz ravishda tezak ajratib turadi, oyoq va 
quloqlarning harorati pasayadi. Gammaglobulinlar hisobiga qon 
zardobidagi umumiy oqsil, mochevina miqdorining ko’payishi va AST, 
ALT fermentlari faolligining ortishi, erkin aminokislotalar hamda 
ishqoriy zahiraning kamayishi qayd etiladi.
Kasallanib sog’aygan hayvonlar o’sishdan qoladi, organizm 
rezistentligining pasayishi tufayli kasalliklarga, asosan respirator 
kasalliklarga beriluvchan bo’lib qoladi. 
Kechishi. 
Kasallik o’tkir tarzda kechib, asosan 3-5 kun davom 
etadi.