«veterinariya» ixtisosligi bo’yicha oliy o’quv yurtlari uchun qo’llanma

 
Modda almashinuvlaridagi o’ziga xoslik. 
Yangi tug’ilgan va 
o’sish
 
yoshidagi hayvonlarda modda almashinuvlari jadal kechishi bilan 
xarakterlanadi. To’qimalarning jadal rivojlanishi energetik moddalarga 
nisbatan ehtiyojning yuqoriligi bilan kechsada, suyak to’qimasi va 
muskullarning o’sishi, gomeostazni ta’minlash uchun kerakli bo’lgan 
minerallar, vitaminlar va boshqa moddalarning organizmdagi zahiralari 
chegaralangan bo’ladi. Shuning uchun bu yoshdagi hayvonlarda 
alimentar 
anemiya, 
gipovitaminozlar, 
gipokal’siyemik 
va 
gipomagniyemik tetaniya kabi kasalliklar ko’p uchraydi.
Yosh hayvonlarda modda almashinuvi buzilishi kasalliklarining 
kelib chiqmasligi uchun organizmni nafaqat to’yimli moddalarga, balki 
biologik faol moddalarga bo’lgan ehtiyojlarining ham qondirilishiga 
e’tibor berilishi lozim.
Katta yoshdagi hayvonlarga nisbatan yosh hayvonlarda suv 
almashinuvining buzilishi ko’prok kuzatiladi. Bu quyidagi ikki omilga 
ko’ra kelib chiqadi: birinchidan, kislorodning assimilyasiyasi, terlash, 
yurakning daqiqalik hajmi kabi organizimdagi suvning miqdori bilan 
bog’lik funksiyalar, og’irligiga nisbatdan tana yuzasining kattaligi; 
ikkinchidan yangi tug’ilgan hayvonlarda tana yuzasiga nisbatan 
ulardagi suv miqdorining kamligi. Shuning uchun yangi tug’ilgan 
hayvonlar organizmi suvning ko’p miqdorda yo’qotilishiga juda 
sezuvchan bo’ladi. 
Organizmdagi harorat balansi ko’p darajada energetik resurslarning 
miqdoriga bog’liq bo’ladi. Yosh hayvonlar hayotining birinchi 
soatlarida tana harorati tez o’zgaruvchan bo’ladi. Boshqa turdagi 
hayvonlarga nisbatan buzoqlar va qo’zilar tashqi haroratning tez 
o’zgarishlariga mostlashuvchan bo’ladi. Bu holatni ularda teri ostidagi 
pigmentlangan yog’ to’qimasining mavjudligi, ya’ni uning oksidlanishi 
natijasida issiqlik hosil bo’lishi bilan izohlash mumkin. Cho’chqa 
bolalarida esa butun tana yuzasida bunday to’qima bo’lmaydi. Shuning 
uchun ular tashqi haroratning past bo’lishiga juda sezgir bo’ladi. Yangi 

---

151 
tug’ilgan hayvonlarda tana haroratini boshqarish faqatgina ularning 10 
kunligida takomillashadi.