«ветеринария» ихтисослиги бўйича олий ўҚув юртлари учун қЎлланма ички юқумсиз касалликлар фанидан

Айириш тизими касалликларининг асосий синдромлари:
1.Сийдикдаги ўзгаришлар, яъни сийдик миқдори, ранги, зичлиги, оқсил миқдори, шакилли элементлар ва бошқа кўрсаткичларининг ўзгариши.
- олигурия - сийдик ажралишининг камайиши бўлиб, ўткир нефрит, нефроз, иситма пайтларида ва юрак касалликларида кузатилади.
- анурия - сийдик ажралишининг мутлақо йўқолиши, оғир кечувчи нефритлар, қовуқ буйинчаси спазми, сийдик йўли ёки ташқи каналнинг бекилиб қолиши пайтларида кузатилади.
- полиурия - сийдик ажралишининг кўпайиши, сурункали нефритда, нефросклерозда, шишлар сўрилаётган пайтларда кузатилади.
- поллакиурия - кам-камдан тез-тез сийдик ажратиш бўлиб, сийдик йўлларида тош пайдо бўлган пайтларда кузатилади.
- ишурия - сийдик йўлида тош, чандиқ ёки ўсмалар пайдо бўлганда сийдик ажрата олмаслик.
- никтурия - кундузгига қараганда кечаси кўпроқ сийдик ажратиш.
- протеинурия - сийдикда альбуминларнинг пайдо бўлиши. Физиологик протеинурия бўғозлик, қон қўйиш, тухум бериш, стресслар пайтида кузатилиши мумкин. Патологик протеинурия нефрозлар, ўткир ва сурункали нефритларда кузатилиши мумкин.
- глюкозурия - қандли диабет ва каналчалар касалликларида кузатилади.
Сийдикнинг дастлабки порцияси қизил бўлса, сийдик чиқариш каналидан, сийдикка қон аралашган бўлса буйракда ва сийдикнинг охирги порцияси кизғиш бўлса қовуқдан қон кетиши бўлиши мумкин.
2. Шишлар пайдо бўлиши. Шишлар нефрозларда ва баъзан нефритларда юрак шишларига нисбатан тезлик билан пайдо бўлади. Бош, қовоқ остида, кўкракда тарқалади. Бош мияда шишлар пайдо бўлса эклампсия, ҳазм каналидаги шишлар ич кетиши, ўпка шишида нафаснинг кийинлашиши, ҳансираш кузатилади. Буйрак шишлари юмшоқ, хамирсимон консистенцияда бўлади.
3. Юрак-қон томирлар етишмовчилиги синдроми - артерал босим ошади, чап қоринча гипертрофияси, аортада 2-тон акецент беради, пулъс зўриқади.
Ўткир нефрит, нефросклерозда доимий гипертония, нефрозда-қон босими ошмасдан баъзан пасайиб кетиши мумкин.
4.Уремия - нефрит ва нефросклероз пайтида токсинларнинг организмда сақланиб қолишидан ҳар хил заҳарланишларнинг келиб чиқиши, ҳолсизланиш, астения, уйқусираган ҳолат, иштаҳанинг йўқолиши, стоматит, гастроэнтерит, терининг қичиши, оғиздан сийдик ҳиди келиши каби белгилар пайдо бўлади.
Ёш ҳайвонларда уремик эклампсия, кайд қилиш, буйиннинг тортиб қолиши ва бошқа белгилар кузатилади.
5. Гематологик синдром - қоннинг морфологик, биокимёвий кўрсаткичларининг ўзгариши. Асосан қонда уратлар миқдорининг ошиб кетиши кузатилади.
6. Буйрак етишмовчилиги синдроми - тўпчаларда фильтрация, каналчаларда реабсорбциянинг бузилиши, гипостенурия, полиурия кузатилади.