«veterinariya farmatsevtikasi» kafedrasi

DOFAMIN-DARNITSA
Farmakodinamikasi
Kimyoviy kelib chiqishiga ko‘ra, dofamin noradrenalin biosintezining o‘tmishdoshi bo‘lib, dofamin retseptorlariga spesifik rag‘batlantiruvchi ta’sir ko‘rsatadi, katta dozalarda esa, α- va β- adrenoretseptorlarini ham rag‘batlantiradi. Dofamin-Darnitsaning ta’siri ostida qon tomirlarining umumiy periferik qarshiligi va sistolik arterial bosim oshadi, yurak qisqarishlari kuchayadi, yurakdan otilib chiqadigan qon hajmi oshadi. Yurak qisqarishlari soni nisbatan kam o‘zgaradi. Miokardning kislorodga bo‘lgan ehtiyoji oshadi, ammo koronar qon oqimini oshishi tufayli, kislorodni olib kelinishini oshishi ta’minlanadi. Dofamin-Darnitsa buyrak qon tomirlarining qarshiligini kamaytirib, ularda qon oqimini oshiradi, buyrak kalavalari filtratsiyasini, natriyni ekskresiyasini kuchaytiradi. Qayd etiladigan farmakologik samaralar ta’sir etuvchi moddaning qondagi konsentratsiyasiga bog‘liq. Past dozalarda (minutiga 0,5-2 mkg/kg) asosan dofamin retseptorlariga ta’sir ko‘rsatadi. Mezenterial, bosh miya, koronar qon tomirlarni kengaytiradi, buyrak qon tomirlarining qarshiligini kamaytiradi, kalavalar filtratsiyasini oshiradi, diurez va organizmdan natriyni chiqarilishini kuchaytiradi.
O‘rtacha dozalar (minutiga 2-10 mkg/kg) intervalida β₁-adrenoretseptorlarni rag‘batlantiradi, bu bilan musbat inotrop samarani chaqiradi, yurakning minutli hajmini oshiradi.
Minutiga 10 mkg/kg va undan yuqoriroq dozalarda α₁-adrenoretseptorlarga kattaroq ta’sir ko‘rsatadi, bu bilan TUPQ ni oshiradi, buyrak qon tomirlarini toraytiradi, arterial bosimni oshiradi, diurezni kamaytiradi.
Yuborish to‘xtatilganidan keyin samarasi ko‘pi bilan 5-10 minut davom etadi.
Farmakokinetikasi
Dofamin noradrenalinning sintezini tabiiy oraliq mahsuloti bo‘lganligi tufayli, uning organizmdagi farmakokinetikasini kuzatishning ko‘pchilik hollarda imkoni yo‘q.
Vena ichiga yuborilganidan keyin yarim chiqarilish davri (T_1/2) 5 minutni (o‘rtacha 2 minutni) tashkil qiladi. Deyarli barcha to‘qimalarda metabolizmga uchraydi. Yuborilgan dozaning 75% gacha qismi organizmdan birinchi sutkalar davomida nofaol metabolitlar ko‘rinishida chiqariladi. Yuborilgan dofaminning 25% gachasi qayta qamrab olinish mexanizmi bilan neyrovezikulalarga tushadi va noradrenalinning sintezi uchun ishlatiladi. Ta’sirini boshlanishi – yuborish boshlanganidan keyin taxminan 5 minut, oxiri – infuziya tugaganidan keyin – 5-10 minut o‘tgach samarasi tugaydi.
Qo‘llanilishi
Shok holati yoki shokni kelib chiqishi natijasidagi xavf soluvchi holatlar:

• 
  O‘tkir miokard infarkti oqibatidagi yurak yetishmovchiligi ;
  
• 
  Og‘ir infeksiyalar (infeksion-toksik shok);
  
• 
  Operatsiyadan keyingi shok holati;
  
• 
  O‘ta yuqori sezuvchanlik reaksiyalarida (anafilaktik shok) qo‘llanadi.