«veterinariya farmatsevtikasi» kafedrasi

Dozani oshirib yuborilishi
Simptomlari. Og‘iz bo‘shlig‘i va burun-halqum shilliq qavatining quruqligi, yutish va nutqni buzilishi, teri qoplamalarining quruqligi, gipertermiya, midriaz va hokazo («Nojo‘ya ta’sirlari» bo‘limiga qarang); harakat va nutq qo‘zg‘alishi, xotirani buzilishi, gallyusinatsiyalar, psixoz.
Davolash. Antixolinesteraz va sedativ vositalar.


Mavzu. Adrenomimetik va adrenoliptik dori moddalarni o‘zaro ta’sir xususiyatlari.
Reja.
1.Adrenomimetik va adrenoliptik dori moddalar haqida umumiy tushuncha
2. Adrenomimetik dori moddalarni o‘zaro ta’sir xususiyatlari.
3. Adrenoliptik dori moddalarni o‘zaro ta’sir xususiyatlari.

Ushbu guruh moddalari adrenoretseptorlarga bevosita hamda katexolaminlar almashinuvi orqali bilvosita ta’sir ko‘rsatadi. Adrenoretseptorlar adrenergik asablarning oxirida joylashgan. Simpatik nervlarning sinaplar orqa tolasi adrenergik deb ataladi. Ular oxirida mediatorlar noradrenalin, ba’zilarida dofamin ajralib, impulslarni adrenoretseptorlarga o‘tkazadi. Katexolaminlar adrenergik asablar oxirida, buyrak usti bezida hamda markaziy asab tizimida hosil bo‘ladi.

Bosh miyada va adrenergik asablar oxirida katexolaminlar noradrenalin darajasigacha hosil bo‘ladi. Buyrak usti bezida noradrenalin metillanadi — adrenalin hosil bo‘ladi. Bosh miya tizimida mediatorlik vazifasini dofamin bajaradi.
Noradrenalinning miqdori, uning hosil bo‘lishi, saqlanishi, neyronlar va neyronlardan tashqari bog‘lanishi, fermentlar faoliyatiga bog‘liq. Sinaptik oraliqqa ajralgan noradrenalinning ta’siri tez o‘tib ketadi, chunki 70—80% noradrenalinni neyronlar qayta egallab olib o‘zida saklaydi.
Yuqorida keltirilganidek adrenoretseptorlar sinaptik orqa a’zolarida, qon tomirlarida joylashadi. Ular ikki turga: α va β— adrenoretseptorlarga bo‘linadi; α — adrenoretseptorlar yurakda, yurakning o‘tkazuvchan tizimida, ichakda, β — adrenoretseptorlar esa bronxlarda, skelet mushaklar, jigar qon tomirlarida, bachadonda joylashgan. Adrenoretseptorlar qo‘zg‘alganda ular joylashgan a’zolarning faoliyati susayadi, ya’ni qon tomirlar, bronxlar silliq mushaklari bo‘shashib, kengayadi, bachadon, ichak tonusi kamayadi, faqat yurakda joylashgan α — adrenoretseptorlar qo‘zg‘alganda yurak faoliyati oshadi.
Adrenoretseptorlarga ta’sir etuvchi farmakologik moddalar to‘g‘ridan-to‘g‘ri adrenoretseptorlarga hamda mediator — noradrenalin hosil bo‘lishiga, saqlanishiga va parchalanishiga, bevosita yoki bilvosita ta’sir ko‘rsatadi. Adrenoretseptorlarga ta’sir etuvchi moddalar ikki guruhga — adrenoretseptorlarni qo‘zg‘atuvchi va falajlovchi moddalarga bo‘linadi. Adrenoretseptorlarni qo‘zg‘atuvchi moddalar adrenomimetik, adrenoretseptorlarni falajlovchi moddalar — adrenoblokatorlar (adrenolitik) deb ataladi.