«veterinariya farmatsevtikasi» kafedrasi

ADRENALIN
Farmakologik xususiyatlari
Ta’siri xujayra membranasining ichki yuzasidagi retseptorlarga bog‘liq adenilatsiklazani faollashishi, xujayra ichida siklik adenozinmonofosfati (sAMF) va kalsiy ionlari (Ca²⁺) ning konsentratsiyasini oshishi bilan bog‘liq.
Juda past dozalarda, minutiga 0,01 mkg/kg tezlikda yuborilganda skelet mushaklari tomirlarini kengaytirishi natijasida arterial bosim pasaytirishi mumkin. Minutiga 0,04-0,1 mkg/kg tezlikda yuborilganda yurak qisqarishlari soni va kuchini, qonning zarb hajmi va minutlik hajmini oshiradi, qon tomirlarining umumiy periferik qarshiligini kamaytiradi; minutiga 0,02 mkg/kg dan yuqori tezlikda qon tomirlarini toraytiradi, arterial bosimni (asosan, sistolik bosimni) va qon tomirlarning umumiy periferik qarshiligini oshiradi. Pressor samarasi yurak qisqarishlari sonini qisqa muddatli sekinlashishini chaqirishi mumkin.
Bronxlarning silliq mushaklarini bo‘shashtiradi. Minutiga 0,3 mkg/kg dan yuqori dozalari buyrakda qon aylanishi, ichki a’zolarni qon bilan ta’minlanishi, oshqozon-ichak yo‘llarining tonusi va motorikasini pasaytiradi.
Qorachiqlarni kengaytiradi, ko‘z ichki suyuqligini ishlab chiqarilishini va ko‘z ichki bosimini pasaytiradi. Giperglikemiyani chaqiradi (glikogenoliz va glyukoneogenezni kuchaytiradi) va plazmada erkin yog‘ kislotalari miqdorini oshiradi.
Miokardning o‘tkazuvchanligi, qo‘zg‘aluvchanligi va avtomatizmini oshiradi. Miokardni kislorodga bo‘lgan ehtiyojini oshiradi.
Antigenlar tomonidan induksiyalangan gistamin va leykotrienlarni ajralib chiqishini ingibirlaydi, bronxiolalar spazmini bartaraf etadi, ularning shilliq qavatini shishini oldini oladi.
Teri, shilliq qavatlar va ichki a’zolarda joylashgan α-adrenoretseptorlarga ta’sir qilib, qon tomirlarini torayishini, mahalliy og‘riqni qoldiruvchi vositalarni so‘rilish tezligini pasayishini chaqiradi, mahalliy anesteziyaning davomiyligini oshiradi va toksik ta’sirini kamaytiradi.
β₂–adrenoretseptorlarni rag‘batlantirilishi xujayradan kaliy (K⁺) ionlarini chiqarilishini kuchayishi bilan kechadi va gipokaliemiyaga olib kelishi mumkin.
Intrakavernoz yuborishda g‘ovaksimon tananing qon bilan to‘lishini kamaytiradi.
Terapevtik samarasi vena ichiga yuborilganda deyarli shu ondayoq rivojlanadi (ta’siri davomiyligi – 1-2 minut), teri ostiga yuborilganda 5-10 minutdan keyin (maksimal samarasi – 20 minutdan keyin), mushak ichiga yuborilganda – samarasini boshlanish vaqti o‘zgarib turadi