Vaziyatli masalalar. (1-mavzu)

Vaziyatli masalalar. (1-mavzu)
1. Uzoq vaqt och qolishda odamda ochlik shishlari paydo bo’ladi. Uning sababini tushuntiring.

Javob: Odamda Och qolish patologik hodisa boʻlib, ovqat yemaganda, yeyilgan ovqat hazm boʻlmaganda (mas, meʼda-ichak kasalliklarida) yoki sifatsiz ovqat yeyil-ganda roʻy beradi. Och qolish ayniqsa, bolalar uchun zararli, bunday bolalar jis-moniy va aqliy jihatdan tuzuk rivojlanmay qoladi.

2. Bemorga C vitamini yetishmasligi tashxisi qo'yiladi, C vitamini yetishmasligi natijasida biriktiruvchi to'qimalarning qanday funksiyalari zaiflashadi?

Javob: Avitaminoz C vitamini yetishmasligi natijasida briktiruvchi toqimaning funksiyasiga bog’liq bolgan organlar faoliyati susayadi: ya’ni qon-tomir devorlari va tayanch to’qimalar strukturasi o’zgaradi. Glikoproteinglikanlar hosil bo‘lishi buziladi, gemoragik holatlar va suyak tog‘ay to‘qimalarida spetsifik o‘zgarishlar vujudga keladi. Tana vaznining pasayishi, umumiy holsizlik, yurak urishi, yurakda og‘riq kuzatiladi. Singa kasalligida asosan qon-tomirlar mo‘rt, o‘tkazuvchanligi ortadi, natijada teri va teri ostiga mayda qon quyilishlar (petexiya), milklarning qonashi, odontoblastlar degeneratsiyasiga sabab bo‘ladi.

3. Bir xil ko’rinishda suyagi singan ikkita bemoqdan: birinchisi vegetarian, ikkinchisi go'sht mahsulotlarini afzal ko'radi. Ulardan qaysi birida suyak tezroq bitadi? Javobni asoslang.

Javob: Gosht mahsulotlarini yeydigan bemorda suyak bitish tez boladi. Chunki gosht mahsulotlari tarkibida oqsil moddalari kop boladi bu esa organizmni osishi va rivojlanishinitezlashtradi. Vegitariant bemorda ham suyak bitish boladi faqat sekinroq chunki u gosh mahsulotlari bor narsani xush kormedi,asosan dori darmonlar bn tuzalad.

4. Sun'iy qon aylanishi bilan yurak operatsiyasi paytida qonda kaliy kontsentratsiyasi oshadi. Ushbu o'zgarish qon va siydik pH qiymatiga ta'sir qiladimi?

Javob: Ha ta’sir qiladi. Gemoglobin bufer sistemasi ionlashmagan gemoglobin HHb (proton donori) va gemoglobin kaliy tuzi – KHb (proton akseptori) dan tarkib topgan.Kislotali xossaga ega bo‘lgan birikmalar gemoglobinning kaliy tuzi bilan

birikib kislotaning kaliy tuzini hosil qiladi va bunda erkin gemoglobin hosil bo‘ladi. Gemoglobinning buferlik xususiyati avvalo ana shunga asoslangan. Kaliy kansentratsiyasi ortsa Ph ni ishqoriyligi ortadi bunda qonda alkaloz kasalligi yuzaga keladi.
5. Talabaga yengil anemiya tashxisi qo'yilgan. Nima uchun u turli xil etiologiyali kamqonlikda bemorlarda: kuchsizlik, charchoq, bosh aylanishi va boshqa alomatlar kuzatiladi?

Javob: Talabani qoni tarkibida gemoglobulin va qizil qon hujayralari (eritrotsitlar) konsentratsiyasi kamayishi bilan ifodalanadi. Eritrotsitlarning asosiy vazifasi  — to’qimalarda gaz almashinuvi, kislorod va karbonat angidrid, shuningdek oziq moddalar va metabolik mahsulotlar tashuvidir. Agar qon tarkibida gemoglobulin va eritrotsitlar kamaysa kuchsizlik, charchoq, bosh aylanishi va boshqa alomatlar paydo boladi.

6. Oshqozonning patologik sharoitida (gastrit, rezektsiyadan keyingi holat) shifokor qon tahlilini o'zgarishi asosida bemorga B₁₂ vitaminini buyurdi. Nima uchun?

Javob: Vitamin B12 yetishmaganda mikrotsitar,megaloblastik anemiya rivojlanadi. Asab sistemasi faoliyatining buzilishi va oshqozon shirasining kislotaligi keskin pasayadi.Oshqozon shirasi tarkibidagi gastromuko’protein(transkorrin,Kastl omili) bilan vitamin B12 bog’lanib,yangi murakkab kompleksni hosil qiladi va ichak orqali so’riladi.

7. Buyrak yetishmovchiligi bo'lgan bemorlar qondan karbamid va boshqa azotli toksinlarni olib tashlash uchun gemodializdan o'tadilar. Ushbu davolash usuli bilan qondagi yana qanday organik moddalar yo'qoladi?

Javob: Gemodializ surunkali surunkali bemorlar uchun davolashdir buyrak etishmovchiligi, mohiyati bemorning tanasini zaharli moddalardan tozalash va suv-tuz balansini normallashtirish uchun qo'shimcha usullardan foydalanishdir. Afsuski, muntazam gemodializ buyrak funktsiyasini to'liq o'zgartira olmaydi

va qon tarkibida prealbumin, albumin, xolesterin kabi organik moddalar yoqoladi.

8. Safroda ovqat hazm qilish fermentlari mavjud emas. U ovqat hazm qilish jarayonlarida qatnashadimi? Qanday qilib?

Javob: Ha qatnashadi chunki ovaqt tarkibidagi yog’larni hazim bolishi va so’rilishi uchun o’t suyuqligi zarur. O’t tarkibida holat, dezoksiholat va ularning glikokol va taurin bilan hosil qilgan juft birikmalari bo‘ladi. O‘t kislotalari va ularning tuzlari sirt tarangligini pasaytiruvchi bo‘lib suv-yog‘ chegarasidagi taranglik kuchini pasaytiradilar. Shuning uchun o‘t ta’sirida yog‘ mayda zarrachalarga parchalanib, ularda o‘t kislotalari gidrofil qobiqlarni hosil qilib, lipolitik fermentlarning ta’sir qilishiga imkoniyat tug’diradilar va lipazaning aktivligini oshirad.