Вазирлиги ўзбекистон давлат жаҳон тиллари университети

Мавзу буйича хулоса: 
Олий нерв фаолияти ҳақида тушунча. Бшш мия ярим шарлари ва 
уларнинг пустлоғи марказий нерв системасининг юқори қисми бўлиб 
ҳисобланади. Одамнинг хулқи, идроки, фикрлаши, онги ва барча руҳий 
хусусиятлари олий нерв фаолияти бўлиб, у бош мия ярим шарлари ва улар 
пўстлоғида жойлашган нерв марказларининг нормал функциясига боғлиқ. 
 
Глоссарий 
Рефлекс – лотинча, reflexus – қайтган, акс этган
 
– 
ташқи ёки ички муҳит 
ўзгарганда рецепторларнинг таъсирланишига жавобан организмнинг марказий 
нерв тизими ёрдамида кўрсатадиган қонуний рецепторларнинг таъсирланишига 
жавобан организмнинг марказий нерв тизими ёрдамида кўрсатадиган қонуний 
реакциясидир.
Рефлекс ёйи
– 
рефлекснинг вужудга келишида таъсиротнинг босиб ўтган 
йўлидир. 
Тизза рефлекси – бу пай, мускул проприорецептив рефлексдир.Тизза
рефлекси (сон тўрт бошли мускулнинг пайига тизза пастидан урилганда оёқнинг 
тиззадан кескин ёзилишидир).
Икки нейронли ёки моносинаптик рефлектор ёй – енг оддий рефлектор 
ёйини схема тарзида иккита нейрон, битта синапс орқали боғланган рецептор ва 

---

58 
эффектор нейронлардан ҳосил бўлишидир. 
Кўп нейронли ёки полисинаптик рефлектор ёйи – аксарият
рефлексларнинг рефлектор ёйларига иккита эмас, балки кўпроқ нейрон: рецептор 
нейрон, битта ёки бир неча киритма нейрон ва эффектор нейрон киради. Бундай 
рефлектор ёйлар кўп нейронли ёки полисинаптик ёйлар деб аталади.
Назорат саволлари 
 
1.Олий нерв фаолияти деганда нимани тушунасиз? 
2. ОНФ ҳақида Гиппократ ва Павлов таълимотлари қандай фарқланади?. 
3. Шартли ва шартсиз рефлекслар қандай аҳамиятга эга? 
4. Олий нерв фаолиятининг типлари ва хусусиятлари нима? 
5. Болаларнинг олий нерв фаолияти вояга етган одамлардан қандай фарқи бор? 
6. Қўзғалиш ва тормозланиш қандай жараён ҳисобланади? 
7. Стресс ва дистрессни олдини олиш чоралари қандай? 
8. Нутқнинг қандай шакллари ва функциялари мавжуд?