Vazirligi urganch Davlat Universiteti Sanatshunoslik fakulteti Tasviriy san’at va muhandislik grafikasi yonalishi

2-misol. Fermer xo'jaligining sentabr oyidan mart oyigacha davrda dizel yoqilg'isi va benzin olish bo'yicha tovar birjasi bilan tuzgan shartnomalarining o'zgarish diagrammasini tuzing (132-shakl).


132-shakl. Transport yoqilg'isi iste 'molining oylar bo y'icha o 'zgarish
grafigi
Yaqqollikni ta'minlash maqsadida ustunli diagrammalardan ham foydalanish mumkin. Ularni bajarishda eni bir xil bo'lgan to'g'ri to'rtburchaklardan foydalaniladi. To'g'ri to'rtburchaklarning balandligi solishtiriladigan kattaliklarning son birliklariga mos bo'ladi. To'g'ri to'rtburchaklarning yuzalarini shtrixlab chiqish yoki bo'yash kerak bo'ladi. To'g'ri to'rtburchaklarning ichiga yoki ustiga ulaming son qiymatlari yoziladi. Ustunlar guruhlari orasidagi masofa taxminan bitta ustunning eniga teng qilib olinadi. 133-shaklda maktab o'quvchilarining yillik o'zlashtirish ko'rsatkichlari ustunli diagramma yordamida berilgan.
Sektorli diagrammalar odatda yaxlit bir butun tarkibiy qismlarining nisbatlarini tasvirlash maqsadida qo'llaniladi.
Bunday diagrammani qurish llchlln aylana fikran 100 ta teng bo'lakka bo'linadi.
Maktab o'quvchiJarining sutkalik vaqt taqsimotini sektorli diagrammada ifodalang. Bunda oldin o'quvchilar o'rtasida so'rov o'tkazilib, natijalar jadvalga tushirib chiqiJadi va keyin diagramma chiziladi (134 -shakl).

133-shakl. Maktab o 'quvchilarining o 'zlashtirish ko'rsatkichlari
3-misol. Sutka davomida har xil mashg'ulotlarga sarflaydigan vaqtingizni hisoblang, Hisoblangan kattaliklarga asosan jadvalni to'ldiring va shu jadvaldan foydalanib sektorli diagramma chizing (toshpiriqni bajarish na'munasi jadvalda va 134-shaklda keltirilgan).
Sutka davomida har xil mashg 'ulotlarga sarflanadigan vaqt taqsimoti
jadvali:

134-shaklda sektorli diagrammani ikkita usulda bajarish namunasi
keltirilgan.

135-shakl. O'quvchilarning sutkalik vaqt taqsimotining diagrammada
tasvirlash usullari
Bulardan tashqari amalda klassifikatsion va strukturali sxemalar ham amaliyotda keng qo'llaniladi. Klassifikatsion va strukturali sxemalar odatda mahsulot tarkibiga kiruvchi qismlari o'rtasidagi o'zaro bog'lanishni ochib berishga xizmat qiladi. Bu turdagi sxemalardan o'quv adabiyotlarida biror tushunchalar va jarayonlarning mazmunini bamda tuzilishini sodda va tushunarli shaklda ifodalashda keng foydalaniladi. 1-shakl( § 1.1. )da grafik tasvirlarning turlari tasvirlangan strukturali sxemasi. 4-shakl( § 1.6. )da ta'limning didaktik prinsiplari sxemalari keltirilgan.
4-misol. Quyidagi shaklda xalqaro baland minoralar federatsiyasi a'zolari bo'lgan eng baland minoralarning tasvirlari ko'rsatilgan. Ular balandliklari o' lchamlarining chiziqli diagrammasini yasang (135-shakl).
5-misol. Sektorli diagrammada novvoychilik mahsulotlarining savdosi bo'yicha ma'lumotlar keltirilgan. Sektorli diagramma ma'lumotlaridan foydalanib, berilgan kattaliklar bo'yicha ustunli diagramma chizing. Har bir ustunni 1-sektor uchun chizib ko'rsatilgan ustunga o'xshatib hajmli ko'rinishda tasvirlang (I36-shakl).

135-shakl. Eng baland minoralar diagrammasi



136-shakl. Tayyorlanadigan novvoychilik mahsulotlarining nisbati
Quyida sektorli diagrammadan turli ko'rinishlarda foydalanishga misol keltiramiz (137-shakl).