Vazirligi toshkent davlat iqtisodiyot universiteti

Rangli monitorlar
Rangli monitorlar sifatida quyidagilar ishlatiladi:

• 
  kompozitli rangli monitorlar va televizorlar, ular rangni ham, grafikani ham ta’minlaydi, lekin ancha past o‘tkazish qobiliyatiga egadir;
  
• 
  rangli RGB monitorlar grafikani ham, rangni ham yuqori o‘tkazish qobiliyatiga ega bo‘lgan eng yuqori sifatlidir (RGB — qizil-yashil-havo rang, bu rangli xabarlarning har biri uchun o'zining simi ishlatiladi, kompozitlida esa — uchchala rang signali bitta sim bo‘ylab boradi);
  
• 
  RGB—monitorlar rangli grafikli nazoratchi bilan birgalikda ishlaydi.
  

Uch turdagi videomonitorlar: CD (Color Display), ECD (Enhanced CD) va PGS (Professional Giafics System) keng qo‘llaniladigan ShKning rangli monitorlari standartini aniqlaydi, lekin hozirda ulardan faqat oxirgisi e’tiborga loyiqdir.
Hozirgi vaqtda qo‘llanilayotgan nim ranglarni yaxshi uzatadigan monitorlardan eng katta o'tkazish qobiliyatiga «paper white» turidagi qora- oq tasvirli, monoxromli kompozitli monitorlar ega (ko'pincha stol nashriyot tizimlarida ishlatiladi); ulaming SVGA turidagi videoadapter bilan birga ishlagandagi o‘tkazish qobiliyati 1600x1200 pikseldan ortadi.


Suyuq kristalli indikatorlardagi videomonitorlar
Suyuq kristalli indikatorlardagi monitorlar (SKI, LCD — Liquid Cristal Display) — bu raqamli tekis monitorlardir (4.9-rasm).





4.9-rasm. Suyuq kristalli indikatorlardagi videomonitor


Bu monitorlar maxsus, me’yoriy sharoitlarda shaffbf suyuqlikni ishlatadi, bu suyuqlik aniq bir elektrostatik maydon kuchlanganligida kristallanadi, bunda uning shaffofligi, qutblanish va yorug‘lik nurlarining sinish koeffisientlari o‘zgaradi. Ana shu effektlar tasvimi shakllantirish uchun ishlatiladi. Tuzilish jihatdan bunday displey ikkita elektr o‘tkazuvchan




160


4-bob. Texnik vositalar va ulaming rivojlanib borish istiqbollari


shisha plastina ko‘rinishda bajarilgan boTib, ulaming orasiga ana shunday kristallanadigan suyuqlikning juda yupqa qatlami joylashtiriladi. Bunday ekranlami orqa yoki yon tomondan yoritish uchun yorug‘lik manbai sifatida, odatda, sovuq katodli flyuorestsent lampalar yoki elektrolyuminestsentli panellar ishlatiladi.
SKI aktiv va passiv matritsali boTadi. Passiv matritsada ekranning har bir elementi (piksel) koordinatali boshqaruvchi shaffof simlarning kesishgan joyida tanlanadi, aktiv matritsada esa ekranning har bir elementi uchun o‘zining boshqaruvchi tranzistori bor, shuning uchun ulami ba’zida TFT-ekranlar deb ataladi (TFT — Thip Film Transister, yupqa plyonkali tranzistor).
Aktiv matritsali displey murakkabroq va qimmatroqdir, lekin yaxshiroq sifatni ta’minlaydi: yuqori dinamiklik, o'tkazish qobiliyati, tasvirlarni ravshanligi va yorqinligidir.
Monoxromli displeylar bilan bir qatorda so‘nggi vaqtlarda rangli displeylar ham keng ishlatilmoqda. Rangli displeylarda har bir piksel 3 ta alohida qism pikseldan (R, G va V) tashkil topib, ulaming har biri mos ranglaming yupqa yorugTik filtrlari bilan qoplangan. Uchta ranglardan har biri uchun yorqinlikning 64 ta gradatsiyasi maksimal shakllantiriladi, bu oxir oqibatda 26200 ta rangli tuslami aks ettirish imkoniyatini beradi. Ranglaming o‘zlari yetarlicha chuqur va yorqindir.
SKIgi monitorlaming asosiy afzalliklari:

• 
  o‘lchamlari va og‘irligi: monitor qalinligi SKI ekrani va yoritish qurilmasi qalinligi bilan emas, balki korpus qalinligi bilan aniqlanadi, yana og'irlikning katta qismi ham korpusga to‘g‘ri keladi;
  
• 
  SKIdagi monitorlaming energiya iste’mol qilishi Elektron nur trubkalilardagi (ENT) monitorlarga nisbatan sezilarli kamdir, masalan, ENTdagi monitor o‘rtacha 150 Vt, SKIdagi monitor esa 30 Vtgacha iste’mol qiladi;
  
• 
  ergonomikligi. SKIdagi monitorda inson sogTigi uchun zararli bo‘lgan elektromagnit nurlanishlaming hamma ko‘rinishlari deyarli yo‘qdir.
  

Uning jiddiy kamchiligi — hozircha yuqori narxdaligidir. SKI-dis­pleylar yana tashqi tegishlarni yoqtirmaydi, xususan, barmoqlar bilan ekranga doimiy tegish rangli popuklaming paydo bo‘lishiga olib keladi.
Bu sinfdagi zamonaviy videomonitorlaming ma’lumotlami tasvirlash sifati ENTdagi monitorlamikiga nisbatan ba’zida yomon emas.
4.1-jadvalda zamonaviy SKllar ba’zi bir modellarining oTchamlari va o‘gkazish qobiliyati keltirilgan.

§ 4.5. Ma’lumotlami kiritish qurilmalari 161 4.1-jadval. Ba’zi - bir SKI monitorlarning o‘lchamlari va o‘tkazish qobiliyatlari. Model	Multi Syns LCD 200	Protens 26 V	Pro Lite 35	Crystal Vision 650	PV 114 XG-AA
Firma	NEC	Mirrovitec	Liyama	Taxan	Pixel Vision
OMchamlari, mm	344x340x 171	290x308x 172	360x323x 180	365x368x 150	360x450x 310
0‘tkazish qobiliyati piksellar	1026x 768	720 x 400	1026x 768	1026 x 768	1026x 768
Diagonal o'lchami, sm	31	26	35	37	35