Vazirligi toshkent davlat iqtisodiyot universiteti

Takt chastotasi mikroprotsessor bir sekundda nechta elementar operatsiyalar (taktlar) bajarishini ko‘rsatadi.
Takt chastotasi MGts (1 Mgts = 1000000 GTs) bilan o‘lchanadi. Razryadligi bitta taktda nechta bit axborotlar qayta ishlanishini ko‘rsatadi. Takt chastotasi nisbiy tushunchadir, chunki protsessorlar sxemasining farqlanishi shuni ko‘rsatadiki, 1 takt ichida turli ish bajariladi.
Hozirgi paytda ishlab chiqarilayotgan ko‘pchilik kompyuterlar Pentium mikroprotsessoriga asoslangan. Eng ko‘p quvvatga ega bo‘lgan kompyuterlar esa Pentium Pro mikroprotsessoriga asoslangan.
ShKda ko‘p matematik hisoblarni bajarishga to‘g‘ri kelgan paytlarda, iloji boncha mavhum sonlar ustida bajariladigan matematik operatsiyalami apparatlar bilan, ya’ni mikroprotsessoming o‘zining shaklida quvvatlab turish kerak.
Biroq Intel mikroprotsessorlari bunday quvvatlab turishni ta’minlay olmaydi. Shuning uchun ularga matematik soprotsessor qo‘shish talab qilinadi. Bu mavhum sonlar ustidagi matematik operatsiyalami bajarishda asosiy mikroprotsessorlarga yordam beradi.
Intel firmasining eng yangi mikroprotsessorlari va boshqa firmalaming unga o‘xshash hamma mikroprotsessorlari mavhum sonlar ustidagi operatsiyalami bajarishga qodir, shuning uchun ularga soprotsessor talab qilinmaydi.
Mikroprotsessorlar turlari
Mikroprotsessor (MP) -dasturli boshqariladigan, maTumotlarni qayta ishlaydigan, funksional tugallangan qurilma boTib, u bitta yoki bir nechta katta (KIS) yoki juda katta (JKIS) integral sxemalar ko‘rinishida tayyorlangandir.




§ 4.4. Shaxsiy kompyuterlaming tuzilishi


Mikroprotsessor quyidagi amallami bajaradi:

• 
  asosiy xotiradan (AX) buyruqlami o'qish va deshifratsiyalash;
  
• 
  qiymatlarni AXdan va tashqi qurilmalarni (TQ) adapterlarini registrlaridan o‘qish;
  

kanaliga


4.7-rasm. Kompyuteming umumlashgan blok-sxemasi

• 
  so‘rovlami va buyruqlami adapterlaridan TQlarga xizmat ko‘rsatish uchun qabul qilish va qayta ishlash;
  
• 
  qiymatlarni qayta ishlash va ularni AXga va TQ adapterlarini registrlariga yozish;
  
• 
  ShKni hamma boshqa uzellari va bloklari uchun boshqaruvchi xabarlami ishlab chiqish.
  

Mikroprotsessorni qiymatlar shinasini razryadliligi ShKni razryadliligini aniqlaydi; MPni adreslar shinasini razryadliligi uning adres kengligini aniqlaydi.