Vazirligi toshkent davlat iqtisodiyot universiteti

Masofadan ma’lumotlar banklari. Texnologiyalaming bu turi foydalanuv- chilarning ko’pgina xost-EHM deb nomlangan yagona kompyuterida jamlangan axborot mahsulotlariga ulaming uzatish tarmoqlari orqali jamoaviy kirishni ko‘zda tutadi.
MABga kirish foydalanuvchining terminali bilan amalga oshiriladi, uning sifatida qandaydir maxsus uskuna bo’lishi mumkin, ammo ko’pgina foydalanuvchiga seansdan keyin topilgan axborotlami ishlab chiqish va uzatishga imkon beruvchi ShKlar yoki boshqa aqliy terminallar bo’ladi.
Ushbu texnologiyalaming asosiy xususiyatiari quyidagilardan iborat:

• 
  foydalanuvchiga bevosita axborot mahsulotlari emas, balki faqat axborot xizmatlarini taqdim etish, buning natijasida zarur bo’lgan axborotlami oladi;
  
• 
  xost-EHMga ma’lumotlaming katta to’plamlarini yuklash bilan bog’liq bo’lgan axborotlarning to’liqliligi;
  
• 
  ma’lumotlami faollashtirishning keng imkoniyatlari;
  
• 
  nafaqat axborotlami topish va olishga, balki zarur bo’lganda grafik va HKTHcoflHH ishlab chiqarishni amalga oshirishga imkon beruvchi nisbatan rivojlangan dasturiy ta’minot.
  

Birinchi MABlari (o‘tgan asming 60-yillari boshlarida) ko’proq ilmiy- texnik xarakterdagi bibliografik axborotlami qidirish uchun yaratilgan.




622


20 - bob. Marketing faoliyatida avtomatlashtirilgan axborot tizimlari


Ulaming katta qismi notijorat xarakterga ega edi va ular ishlab chiqilgan tashkilotlarda ichki foydalanish uchun mo‘ljallangan. Ochiq turdagi MAB, demak, tijorat MABni vujudga kelishida 1966 yilda muhim qadam qo‘ygan, unda terminallar sifatida elektron trubkalardagi displeylardan foydalanilgan. Taxminan o'sha vaqtlarda IBM kompaniya tomonidan muassasa ichidagi axborot qidirish tizimi (AQT) ishlab chiqilgan.
Keng ma’nodagi interaktiv xizmatlar — interaktiv texnologiyalar yorda- mida olinadigan axborot xizmatlaridir. Tor ma’nodagi interaktiv xizmatlar masofadan kiruvchi MAB taqdim etiladigan xizmatlami bildiradi. Asosiy mazmuni hisoblash tizimlarini rivojlantirish va takomillashtirish boTgan interaktiv xizmatlar bozorining birinchi bosqichi o‘tgan asming 70-yillari boshigacha davom etgan. Ikkinchi bosqichida (o‘tgan asming 80-yillari o'rtalarigacha) MB va MABni rivojlantirishni rag’batlantiruvchi xotira hajmlarining ortishi bo‘lgan. Telekommunikatsiya xizmatlar ShK. tarmoqlari bo'yicha ma’lumotlami uzatish xizmatlarini tarqatish hozirgi bosqichning asosiy alomati bo‘ladi. Interaktiv xizmatlar bozori axborot biznesining turi sifatida o‘tgan asming 80-yillari o‘rtalarida vujudga kelgan. Ko’pchilik MBlari moliya va iqtisodiyotga bag’ishlangan.
Zamonaviy axborot bozori uchun ma’lumotlami yig'ish, MABning dasturiy vositalarini yaratish va foydalanuvchilarga xizmatlar taqdim etish bo’yicha ayrim ishlami bajarishga turli tashkilotlaming yaqqol ko’rinuvchi ixtisoslashtirilishi xosdir.
MB sanoatining asosiy tarkibiy tuzilmalari quyidagilar:

1. 
   axborot mahsulotlari va xizmatlarini shaxsan ishlab chiqaruvchilar: