|
MA'LUMOTLAR BAZASI
|
|
|
|
KOMPYUTERLI OFIS
TEXNOLOGIYALARI
|
Matnli protsessor
|
|
Elektron pochta
|
|
Audio pochta
|
|
Jadvalli protsessor
|
|
Elektron kalendar
|
|
Kopyuterli konfcrensiyaiar
|
|
Telekonferensiyalar
|
|
Tasvimi saqlash
|
|
Videomatn
|
|
Boshqaruv dasturlari
|
|
I
NOKOMPYUTERLI OFIS TEX- NOLOGIYALARi
|
KONFERENSIYALAR:
|
AUDIO
|
VIDEO
|
FAKS
|
KSEROKS
|
Boshqa orgtexnika
vositalari
|
Qarorlar qabul qiluvchi menejerlar va tashqi muhitga uza- ; tish uchun yuboriladigan axborotlar
12.7 - rasm. Ofisni avtomatlashtirishning asosiy komponentlari.
Hozirgi paytda ofisni avtomatlashtirish texnologiyalarini ta’minlovchi kompyuter va nokompyuter texnik vositalar uchun bir nechta o‘nlab
384
12 - bob. Axborot-kommunikatsiya texnologiyalarining tasniflanishi
dasturiy mahsulotlar ma’lum: matnli protsessor, jadvalli protsessor, elektron pochta, elektron kalendar, audiopochta, kompyuterli, telekonferensiyalar, videomatn, tasvimi saqlash, shuningdek boshqaruv faoliyatining maxsus dasturlari: hujjatlarni yuritish, buyruqlarni ijro etish uchun nazorat va boshqalar kiradi.
Avtomatlashtirilgan ofisning axborot-kommunikatsiya : texnologiyalari - kommunikatsiya jarayonlarini ham tashkilot ichida, ham tashqi muhit bilan axborot uzatish va u bilan ishlashning kompyuter tarmoqlari va boshqa zamonaviy vositalar negizida tashkil etish va qo‘llab- quvvatlashdir. j
Shuningdek, nokompyuterli vositalar: audio- va videokonferensiyalar, faksimile aloqasi, kseroks va boshqa orgtexnika vositalaridan ham keng foydalaniladi.
Axborot dunyosiga tegishli xizmatchilar sonining oshib borishi bilan, ulaming ish joyi — ofislari ham o‘zgarmoqda. Bu, mikroelektronika va aloqa vositalari sohasidagi texnik inqilob natijasidir. Nima uchunligi tushunarli: ishbilarmonlar ishxonasi — bu, avvalo axborotlami to‘plash, saqlash, izlash, tahlil qilish va taqsimlash amalga oshiriladigan kommunikatsiya markazidir.
Ofis isjilarini avtomatlashtirish uch bosqichda o‘tdi. Dastlabki EHMlar ulkan markazlashgan qurilmalar bo‘lib, ularga xizmat qilgan mutaxassislar behisob axborot: to‘lov kog‘ozlari, inventar yozuvlar, obunachilar ro'yxati, to‘lov-hisob raqamlari va boshqalarni qayta ishlashgan. Ikkinchi bosqich 70-yillar oxirlarida matnlami qayta ishlash bo‘yicha avtonom protsessorlar va mikrokompyuterlar paydo bo‘lishi bilan boshlangan.
Uchinchn bosqich uchun muassasalaini avloinallashtiiish endi boshlanmoqda, mikro, mini va universal kompyuterlami yagona tarmoqqa birlashtirish bu bosqich uchun xos xususiyatdir. Bu yagona tarmoq elektron yo‘l bilan axborotlami qo‘shni binoga ham, dunyoning nariga burchagaga ham uzatish imkonini beradi, qog‘oz materiallarini tayyorlash va pochta orqali jo‘natish narxidan ancha arzonga tushadi. Bundan tashqari mazkur axborot tarmog‘i kompyuterlami mashinkalash va nusxa ko‘chirish vositalari bilan bog‘laydi, mikro to‘lqinli yoki optik tolali aloqa yo‘llari orqali axborotlami yuqori tezlikda kompyuterlararo uzatishni ta’minlaydi, telefon modemlari yordamida stol kompyuterlarini olis masofadagi ma’lumotlar bazasiga ulash va oddiy yig‘ ilishlar o‘miga telekonferensiyalar o‘tkazish imkonini bermoqda. Shunday asosda axborot-kommunikatsiya texnologiyalarini qo‘llash 12.8 - rasmda keltirilgan.
Texnik taraqqiyot zamonaviy masalalar ishiga qanday ta’sir ko‘rsatayapti? Bir qaraganda zamonaviy ofis oldingisidan unchalik farqlanmaydi. Ayrim mutaxassislaming bashoratlariga qarama-qarshi o‘laroq, eskicha qog‘ozbozlik bilan ish yuritish davom etayapti. Biroq, diqqat bilan qaralsa,
§ 12.3. AKTni milliy iqtisodiyot tarmoq va sohalarida qo'llash
muassasalar ishidagi muhim sifat jihatdan o‘zgarishlami ko‘rish mumkin, chunki muassasalardagi barcha xodimlar u yoki bu darajada kompyuter texnikasidan keng foydalanadi.
Internet
Masofadagi server
Lokal tarmoq
Masofadan kirish serveri
Masofadan kirish serveri
Masofadagi mijoz
12.8 - rasm. Avtomatlashtirilgan axborot-kommunikatsiya
texnologiyalarini qo'llash tamoyillari.
Devonxona ishini avtomatlashtirish ayrim lavozimlami qisqartirishga olib kelmoqda. Biroq u ayni paytda mehnat unumdorligini oshiradi va axborot xizmatiga ehtiyojni ko‘paytiradi, bu bilan ko‘plab yangi ish joylarini ochishga imkon yaratmoqda. Hozirda juda ko‘plab amerikaliklar uyida o‘tirib o‘zlarining xususiy kompyuterlarini telefon modemlari yordamida o‘z kompaniyalari yoki agentliklarining universal EHMlariga ulay oladilar.
Qarorlar qabul qilishni qo‘llab-quvvatlash tizimlari va ularga muvofiq axborot-kommunikatsiya texnologiyalari asosan amerikalik olimlarning sa’y-harakati bilan o‘tgan asrning 70-yillar oxiri — 80-yillar boshida yuzaga keldi, bunga ShKlar, amaliy dasturlaming standart paketlari keng tarqalganligi, shuningdek sun’iy intellektual tizimlarini yaratishdagi muvaffaqiyatlar imkon yaratdi.
Qarorlar qabul qilishni qo‘llab-quvvatlashning axborot-kommunikatsiya texnologiyalarining asosiy xususiyatlari inson va kompyuter o‘zaro aloqasini tashkil etishning sifat jihatidan yaxshi uslubidir. Bu texnologiyaning asosiy maqsadi bo‘lgan qarorlar ishlab chiqish integratsion jarayon natijasida ro‘y beradi va unda quyidagilar ishtirok etadilar:
• hisoblash bo‘g‘ini va boshqaruv obyekti rolida qaror qabul qilishni qo‘llab-quvvatlash tizimi;
386
12 - bob. Axborot-kommunikatsiya texnologiyalarining tasniflanishi
kompyuterda kirish malumotlari topshirig‘ini beruvchi va olingan hisoblash natijalarini baholovchi boshqaruv bo‘g‘ini sifatidagi inson.
Integratsion jarayon yakuni inson ixtiyoriga ko‘ra ro‘y beradi. Bu holda axborot tizimining foydalanuvchi bilan birgalikda qarorlar qabul qilish uchun yangi axborotlami yaratishga qobilligi haqida gapirish mumkin. Uning bu xususiyatiga qo‘shimcha qilib bir qator ajralib turuvchi jihatlarini ko‘rsatish mumkin:
yaxshi formallashmagan vazifalami hal etishga yo‘nalish olish;
kompyuter ma’lumotlariga kirish va uni qayta ishlash an’anaviy uslublarining matematik modellari va ular asosida vazifalarini hal etish uslublari imkoniyatlari bilan uyg‘unlikda olib borish;
kompyuterdan malakasiz foydalanuvchiga e’tibomi ko‘proq qaratish;
mavjud texnik va dasturiy ta’minot, shuningdek foydalanuvchi talablari o^ziga xosliklariga moslashish imkoniyatlarini beruvchi yuqori moslashuv.
Qaror qabul qilishni qo‘llab-quvvatlashning axborot-kommunikatsiya texnologiyalari boshqarishning istalgan darajasida foydalanilishi mumkin. Bundan tashqari boshqarishning turli darajalarida qabul qilinuvchi qarorlar tez-tez muvofiqlashtirilib turishi, lozim. Shu bois ham tizim va texnologiyalarning muhim funksiyasi boshqarishning turli darajalarida ham, alohida bir darajada ham qarorlar qabul qiluvchi shaxslami muvofiq- lashtirishdir. Qarorlar qabul qilishni ko‘llab-quvvatlash tizimi tuzilmasi, shuningdek asosiy texnologik operatsiyalami belgilovchi uning bloklarini tashkil etuvchi funksiyalarini ko‘rib chiqamiz (12.9 - rasm).
Ma'lumotlar
manbalari
Boshqarishning
tizimosti dasturi
Qaror qabul qiluvchi shaxs
12.9 - rasm. Qaror qabul qilishni qo'llab-quwatlashning axborot-
kommunikatsiya texnologiyalarining asosiy komponentlari.
§ 12.3. AKTni milliy iqtisodiyot tarmoq va sohalarida qo'llash
387
Qaror qabul qilishni qo‘llab-quvvatlashning tizim tarkibiga uch asosiy qism: ma’lumotlar bazasi, modeliar bazasi va tizimosti dasturi kiradi, so‘nggisi ma’lumotlar bazasining boshqarish tizimi (MBBT), modeliar bazasining boshqarish tizimi (ModBBT), foydalanuvchi va kompyuter o’rtasidagi interfeys bilan boshqarish tizimidan iborat.
Do'stlaringiz bilan baham: |
