Web servis ko’rinishida biznes-
funksiyani amalga oshiradi Web-servislarni reestrda e’lon qiladi Foydalanuvchi so’rovlarini qabul qiladi
3.2- rasm. SYA konseptual modelining sxemasi
«izlash» operatsiyasi - servis iste’molchisi berilgan mezonlarni qoniqtiradigan servislarni servislar reestridan tez topish imkoniga ega bo‘lishi kerak;
«chaqirish va bog‘lanish» operatsiyasi - iste’molchi servis tavsifini olganidan so‘ng, u ushbu servisni uning tavsifiga muvofiq chaqirib olish va undan foydalanish imkoniga ega bo‘lishi kerak;
«servisning tavsiflanishi» - servis iste’molchisi va servis provayderi orasidagi muloqot davrida so‘rov va unga javob ma’lumotlarining formatini hamda servisning talab qilingan sifat ko‘rsatkichlarini aniqlaydi.
Servislar reestri SYA modelining metodologik nuqtai nazaridan asosiy komponentasi hisoblanadi. U servislar iste’molchisi bilan servislar provayderi o‘rtasidagi asinxron protokol asosidagi o‘zaro muloqotlarini tashkil etilishida vositachi vazifasini bajaradi.
143
Provayder o‘z servislari to‘g‘risidagi ma’lumotlarini reestrda joylashtiradi. Bu iste’molchiga o‘zi uchun kerakli bo‘lgan servisni istalgan paytda topishiga imkon yaratadi.
Bunday muloqotlarni tashkil etilishi oqibatida SYA ning asosiy sifat ko‘rsatkichini belgilaydigan xususiyati yashirin holda namoyon bo‘ladi, ya’ni «servislarning kuchsiz bog‘langanlik» xususiyati.
SYA ning bu jihatiga ko‘ra servislar mobillik xususiyatiga ega bo‘ladilar, ya’ni ularda hamma iste’molchilar bilan kelishuv va muvofiqlashtirishni talab etmagan holda bir serverdan boshqasiga o‘tish imkoni yaratiladi.
SYA ning o‘ziga xos xususiyatlaridan biri, bu servislarning interfeyslarini tavsiflaydigan shartnomalar mavjudligi hisoblanadi. Shartnoma provayder va iste’molchi o‘rtasidagi muloqotlarni tashkil etilishida qulayliklar yaratib beradi.
Jumladan, provayder va iste’molchi orasidagi o‘zaro munosabatlar uzoq masofada yaratilgan infrastruktura muhitida bajarilishi mumkin.
Servis provayderlari tomonidan shakllantiriladigan texnik shartnomalar potensial iste’molchi tomonidan o‘rganilishi, tahlil qilinishi hamda servislar integratsiyasini amalga oshirishi uchun tushunarli bo‘lishi kerak. Buning uchun kirish mumkin bo‘lgan servislar katalogi asosida tuzilgan maxsus reestrlardan foydalaniladi.
SYA sida servislarning o‘zaro munosabatlarini tashkil etilishida «xoreografiya» va «orkestrovka» tushunchalari alohida ahamiyat kasb etadi.
SYA muhitida bir nechta mustaqil servislar o‘zaro ma’lumot almashish vositalari yordamida hoxlagan holatlariga erishish uchun intilishlari
«xoreografiya», servislarning o‘zaro munosabatlari «orkestrovka», deb nomlanadi.
“Xoreografiya” tushunchasi ma’lumot almashish asosida amalga
oshirilayotgan o‘zaro munosabatlar rejalashtirilayotgan biznesning mazmunini (mantig‘ini) aniqlashni va undagi masalalar ma’lum bir tartibda yechilishini anglatadi. Bu SYA muhitida bir nechta mustaqil servislarni ma’lum bir tartibda o‘zlarini namoyon etishlarini taqozo etadi.
144
“Orkestrovka” tushunchasi biznes-jarayonni amalga oshirishda servislarning ma’lum bir algoritm asosida birgalikda munosabatda bo‘la olishlarini anglatadi.
«Orkestrovka» har doim jarayon boshqaruvini uning bir ishtirokchisi pozitsiyasidan kelib chiqib amalga oshirishni ko‘zda tutadi.
«Xoreografiya» har bir ishtirokchiga o‘ziga tegishli munosabatlarni tavsiflashga imkon yaratadi.
«Xoreografiya» xususiyatidan foydalanilganda bir necha ishtirokchilar va manbaalar orasida ketma-ket ma’lumotlar mavjudligi kuzatiladi.
«Orkestrovka» va «Xoreografiya» negizida ish yuritishni tashkil etish uchun taklif etilgan standartlar biznes-jarayon davomida bajariladigan ishlar oqimini tavsiflash tili va jarayonni bajarish infrastrukturasiga taalluqli bir necha talablarni qanoatlantirishi kerak. Bunday talablar qatoriga:
favqulodda yuz beradigan holatlarni boshqarish va kompensatsiya qilish yondoshuvi asosida tranzaksiyalarning to‘liqligini ta’minlash va b.
Xulosa tarzida shuni ta’kidlash joizki, SYA doirasida kuchsiz bog‘langan asinxron shakldagi komponentalari orasida belgilangan ketma-ketlikdagi aloqalarni o‘rnatish va ular asosida yagona “dasturiy tizimni” yig‘ish amallari bajariladi, ya’ni har xil turdagi vositalar negizida ish yuritish jarayonlarini tashkil etish tamali bajariladi.
Boshqa so‘z bilan - biznes jarayonni yuritish xoreografiya va orkestrovka xususiyatlaridan foydalangan holda amalga oshiriladi.
