Vazirligi nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika

O‘qituvchilar:

- talabalarda mustaqil ta’lim olishga ongli munosabat va faol o‘quv faoliyatga intilishni shakllantirishda o‘z o‘quv predmeti, uni o‘qitish metodikasining imkoniyatlaridan etarlicha foydalanmayaptilar;

• 
  ko‘rsatmalilik tamoyiliga rioya qilmaydilar, o‘quv dasturida ko‘zda tutilgan tayyor bilimlar asosida o‘qitishning og‘zaki metodlarini afzal ko‘radilar;
  
• 
  talabalarning bilishga oid qiziqishlarini rivojlantirish, bilimlarini kengaytirish, ma’naviy dunyosini boyitish, shaxsning yuksak axloqiy sifatlarini tarbiyalashga imkon beruvchi auditoriyadan tashqari mustaqil ishlar imkoniyatlaridan kam foydalanadilar;
  
• 
  mustaqil o‘quv faoliyatini tashkil qilish ko‘nikma va malakalariga ega
  

emas;

• 
  talabalarning mustaqil o‘quv faoliyatiga pedagogik rahbarlikni anda-
  

sonda amalga oshiradilar, bunda asosan topshiriqlar berish, uning bajarilishini tekshirish va baholash bilan cheklaniladi.

Tadqiqotning kuzatuv va izlanishlari asosida to‘plangan materiallari shuni ko‘rsatadiki, talabalar fan asoslaridan yangi bilimlarni izlash, topish, shu asosda o‘z bilim sifatlarini oshirishga yo‘naltirilgan faol mustaqil o‘quv faoliyatini olib borishlari mumkin. Buning isboti quyidagi asoslardan iborat:

• 
  fiziologik xarakterdagi asoslar: mijoz turlari, irsiyat, mintaqamiz bolalarining erta rivojlanishi;
  
• 
  ruhiy xarakterdagi asoslar: qiziqish va moyillik, ruhiy jarayonlarning holati, hissiyotning faolligi va yo‘nalishi;
  
• 
  ijtimoiy xarakterdagi asoslar: yangi huquqiy davlatning barpo bo‘lishi, jamiyatning demokratlaShuvi, mintaqaning etnopsixologik xususiyatlari, ijtimoiy texnik bazasining rivojlanishi, milliy o‘zlikni anglash va madaniyatning yuksalishi.
  

Bu asoslar talabalarning faol, mustaqil ijodiy o‘quv faoliyatga ichki(potensial) tayyorligini ko‘rsatadi. Biroq bu ichki imkoniyatlardan muvaffaqiyatli foydalanishi uchun alohida omillar zarur.

Bu omillar 4 guruhga bo‘linadi:

1. 
   Ilmiy asoslangan tavsiyalar, olimlar tomonidan taklif qilingan maxsus didaktik tadqiqotlar materiallari bilan shartlangan omillar.
   
2. 
   O‘qituvchi faoliyati bilan yaratilgan omillar.
   
3. 
   Talabalarning ota-onalari tomonidan yaratilgan omillar.
   
4. 
   Talabalarning individual xususiyatidan kelib chiqadigan omillar.
   

Biz tadqiqot jarayonida talabalar mustaqil ta’lim olish faoliyatining konseptual modelini ishlab chiqdik (2.2-rasm).
2.2-rasm.