Vazirligi I. A. Bakieva, X. S. Xadjaev, M. Z. Muhitdinova., Sh. Sh. Fayziyev. Mikroiqtisodiyot

Ishlab chiqaruvchi ortiqchaligini hisoblashda taklif chizig’idan foydalanish

Xuddi iste’molchi ortiqchaligi talab egri chizig’iga yaqindan bog’lik bo`lganidek, ishlab chiqaruvchi ortiqchaligi taklif egri chizig’iga bog’lik. Bu qanday sodir bo`lishini bilish uchun oldingi misolimizni davom ettiramiz. Buni biz 4ta bo`yoqchini xizmati uchun belgilagan narxni taklif jadvalini topishdan boshlaymiz. 4-rasmdagi jadvalda ko`ringanidek taklif egri chizig’i 2-jadvalni narxi bilan to`g’ri keladi. Agar narx 500 dan kam bo`lsa 4ta bo`yoqchining birortasi ham bu ishni qilishni xohlamaydi va taklif miqdori 0ga teng bo`ladi. Agar narx 500 bilan 600 o`rtasida bo`lsa faqat Grendma bu ishga rozi bo`ladi va taklif miqdori 1ga teng bo`ladi. Agar narx 600 bilan 800 o`rtasida bo`lsa Grendma va Jorjiya bu ishni qilishga roz iva taklif miqdori 2ga teng va xo kozo. Natijada taklif darajasi 4ta bo`yoqchining narxidan kelib chiqadi.

4- rasmdagi chizma taklif egri chizig’i taklif jadvali bilan mos kelishini ko`rsatadi. E’tibor bering taklif egri chizig’i sotuvchilarning narxiga bog’lik. Har qanday miqdorda taklif chizig’idagi narx cheklil sotuvchining, ya’ni narx to`g’ri kelmasa, bozorni birinchi tark etuvchi sotuvchini narxini ifodalaydi. 4 ta uy
miqdorida esa taklif egri chizig’ining yuqorisi 900$ ga teng, bu Mariya xizmati uchun belgilagan narx. 3ta uy miqdorida taklif chizig’i 800$ ga teng. Bu Frida belgilagan narx. Taklif egri chizig’i sotuvchilarning narxida aks etishi sababli, biz buni ishlab chiqaruvchi ortiqchaligini o`lchash uchun ishlatishimiz mumkin.

5-rasm taklif egri chizig’i bizning 2ta misolimizdagi ishlab chiqarish ortiqchaligini hisoblash uchun ishlatiladi. (a) chizmada biz narx 600$ deb hisoblaymiz. Bu holda taklif miqdori 1ga teng. Narx va taklif egri chizig’i orasidagi maydon 100$ga teng. Biz buni Grentmaning ishlab chiqarish ortiqchaligi sifatida hisoblagandik. 5- rasm

2. 
   chizmasi $800 narxdagi ishlab chiqarish ortiqchaligini ko`rsatadi. Bu holatda narxning past va taklif egri chizig’ining yuqorisi 2ta burchakning umumiy maydoniga teng. Bu maydon $500ga teng. Ishlab chiqarish ortiqchaligi biz oldin hisoblaganimizdek Grendma va Jorjiyani ikkita uyni bo`yaganida ko`rinadi. Bu misol taklif egri chizig’iga tegishli, past narx taklif egri chizig’ining yuqorisi bozordagi ishlab chiqarish ortiqchaligini o`lchaydi. Mazmun shundaki: taklif egri chizig’ining yuqorisi sotuvchilarning narxini ishlab chiqarish va narx o`rtasidagi farqni o`lchaydi. Bundan kelib chiqadiki, umumiy maydon bu barcha sotuvchilarni ishlab chiqarish ortiqchaligining yig’indisiga teng.