Вазирлиги абу райхон беруний номидаги тошкент давлат техника

Барқарорлашган ҳолатнинг тенгламалари. Таркибига фақат чизиқли пассив элементлар ва модули ҳамда фазаси ўзгармас электр ток манбалари кирадиган электр занжирнинг барқарорлашган ҳолати чизиқли алгебраик тенгламалар билан ифодаланади. Ушбу тенгламалар барқарорлашган ҳолатнинг чизиқли тенгламалари дейилади ва унга мос занжирлар чизиқли электр занжирлар дейилади. Бундай занжирлар электр системасининг битта тугунидан ташқари ҳамма тугунларида генератор ва истеъмолчиларнинг модули ҳамда фазаси бўйича ўзгармас токлари берилгандаги ҳолатни ҳисоблашда ишлатилади. Одатда электр системаларининг ҳолатини ҳисоблашда пассив элементларнинг ночизиғийлиги эътиборга олинмайди. Бу маънода алмаштириш схемасининг бўйлама қисми доимо чизиқлидир. Шу билан бир вақтда одатда электр системасининг барқарорлашган ҳолатини ҳисоблашда ток манбаларининг ночизиғий тавсифлари (характеристикалари) эътиборга олинади. Ток манбаларининг ночизиғийлиги тугунларда истеъмолчининг ёки ўзгармас қувватли генераторнинг юкламалари берилган ҳолатга ёки қувватнинг кучланишга боғлиқлигини белгилайдиган - юкламанинг статик тавсифи берилган ҳорлатга тўғри келади. Ночизиғий ток манбаларига эга бўлган электр системасининг барқарорлашган ҳолати ночизиғий алгебраик тенгламалар - барқарорлашган ҳолатнинг ночизиғий тенгламалари ёрдамида ифодаланади.


3.2. ЭУЙ нинг ҳолатини юклама токи берилганда ҳисоблаш.
ЭУЛ охирида U₂ кучланиш берилган ҳолат.
Маълум миқдорлар (3.2а - расм): U₂ - 2-тугуннинг кучланиши, I₂ - юкламанинг токи, Z₁₂= r₁₂+ jx₁₂, b₁₂- ЭУЙнинг бўйлама қаршилиги ва сиғмий ўтказувчанлиги.
Аниқланувчи миқдорлар: U₁, I₁ -ЭУЙ бошидаги кучланиш ва ток, I₁₂ – ЭУЛ нинг бўйлама қисмидаги ток, S₁₂ – ЭУЛдаги қувват исрофи.
Бундай ҳолатни ҳисоблашда номаълум ўзгарувчиларнинг қийматлари ЭУЙнинг охиридан бошига қараб кетма-кет равишда аниқланади. Ток ва кучланишни аниқлашда Ом ва Киргофнинг биринчи қонунларидан фойдаланилади.
Ҳисобни фаза кучланиши U_ф ва токи I бўйича олиб борамиз. ЭУЙ охиридаги сиғмий ток, Ом қонунига биноан (3.2б –расм)
I_c2 =jU_2фb₁₂/2 (3.1)
ЭУЙнинг бўйлама қисмидаги ток, Киргофнинг биринчи қонуни бўйича
I₁₂=I₂+I_c2 (3.2)
Ом қонуни бўйича ЭУЛ бошланишидаги кучланиш
U_1ф=U_2ф+ I₁₂Z₁₂ (3.3)
Бошланишдаги сиғимий ток I_c1=jU_1фb₁₂/2 ва ЭУЛнинг киришидаги ток Кирхгофнинг 1-қонунига асосан
I₁=I₁₂+ I_c1 . (3.4)
Учта фазадаги қувват исрофлари
S₁₂=3I₁₂²Z₁₂.
Ток ва кучланишларнинг вектор диаграммаси (3.2,в - расм) (3.1)-(3.4) ифодаларга мувофиқ тузилади. Аввало, диаграммада маълум U_2ф ва I₂ кўрсатилади. U_2ф ҳақиқий ўқ бўйича йўналган деб қабул қиламиз. Сиғмий ток I_c2 кучланиш U_2ф дан 90⁰ илгари ўтган. Схеманинг бўйлама қисмидаги ток I₁₂ I₂ ва I_c2 ларнинг вектор йиғиндисига тенг.
Ундан кейин (3.3) нинг ўнг томонидаги икки қўшилувчиларни алоҳида қурамиз.
U_12ф=I₁₂r₁₂+jI₁₂x₁₂
бу ерда I₁₂r₁₂ вектор I₁₂ га параллел ва jI₁₂x₁₂ вектордан 90⁰ ортда қолади. U_1ф
кучланиш қўшилувчи U_2ф,, I₁₂r₁₂ ва jI₁₂x₁₂ векторларнинг бошини ва охирини
туташтиради. Ток I_c1 U_1ф дан 90⁰ илгари ва (3.4) бўйича топилади.
ЭУЙнинг охирига юклама уланган бўлса, бу нуқтада кучланиш модули
бошдаги кучланиш модулига нисбатан кичик бўлади: U_2ф< U_1ф (3.2в-расм).