Vazirlar mahkamasi huzuridagi toshkent islom universiteti xodjayeva m. S

Yuklovchi programmalar 
OS 4 ta yuklovchi programmalar gruppachasidan iborat bo’ladi. Ular aniq 
funktsiyalarni bajaradi.: 
1. Dastlabki yuklash bloki 
Bu blok 0 yo’lning 1 sektorida joylashgan. Sistema initsializatsiya qilinganda 
dastlabki yuklash bloki avtomatik ravishda disketadan OX ga joylashadi. Bu blok 
qolgan programmalarni chaqiradi. 
1 joylashadigan programma IPL deyiladi. YeS mashinalarida diskda saqlanadi. 
Disklar 2 xil bo’ldai. Rezident va ishchi disklar. Rezident diskka zavodning 
o’zida hamma kerak bo’ladigan sistema programmalar yozilgan bo’ladi. 
Kompyuterni yoqqan vaqtda xotirada sistemali programma joylashadi. 
IPL 0-doroshkada joylashgan bo’ladi. NZP klavishasi bosilsa, IPL1 qismi 
mashina xotirasiga joylashadi, Uning joylashgan qismi , joylashmagan (qolgan) 
qismini xotiraga chaqiradi. Endi IPL ishlab, NIP (initsializatsiya programmasi) 
ishini chaqiradi. U hamma qurilmalarni ishga tayyorligini tekshirib chiqadi. va 
prioriteti yuqori bo’lgan programmaga boshqarishni uzatadi. Protsessor vaqtini 
olgan programmani aktiv programma deyiladi. Agar ishlamasa, vaqti bekor 
ketmasligi uchun o’zidan keyingi programmani chaqiradi. Navbatda 16 tagacha 
programma bo’lishi mumkin., chunki xotira 16 bo’lakka bo’linadi. Har bir 
bo’lakninng kamchilini bor. Kam 0-F gacha bo’ladi. Bu protsess shunday tez 
bo’ladiki, xuddi mashina bu bilan ishlagandek bo’ladi. 

---

24 
2. IBMBIO.COM - Programmalar xotiraning 00600 yacheykasidan boshlab 
joylashadi. Initsializatsiya vaqtida qurilmalarning holatini aniqlanadi. 
Axborotlarni kiritish va natija olish jarayonlarini boshqaradi. 
3. IBMDOS.COM Bu xotiraning 00V00 adresidan boshlab joylashadi. Bu 
programmalar disketadagi fayllarni mundarijani boshqaradi. Yozuvlarni 
bloklarga birlashtiradi va aksincha, bloklarni ajratadi (razblokirovanie) Bundan 
tashqari INT 21H funktsiyani boshqaradi. Bir qator servis funktsiyalarni 
bajaradi.
4.COMMAND.COM Bu programmalar gruppasi com,exe,bat tipidagi 
fayllarni boshqaradi. Programmalar 3 qismdan iborat: 
1. Rezident programmalar 
2. Initsializatsiya programmalari 
3.Tranzit programmalar 
a.
COMMAND.COM programmalari fayllarni disketadan xotiraga chaqiradi. 
Programma rezident qismi xotiraga IBMDOS.COM dan keyin joylashadi. Bu 
programmalar xamma xatolarni ishlab chiqadi va quyidagi uzilishlarni 
boshqaradi: 
INT 21H masalani tugatishni ishlab chiqish programma adresi 
INT 23H ctrl /break ga reaktsiya beruvchi programma adresi INT 24H disk 
amallarinin xatosiga reaktsiya beruvchi programma adresi 
INT 27H programma ishini tugatib, rezident bo’lib qoladi.
Rezident har doim mashina xotirasiga murojaat qilishi mumkin bo’lgan 
programma
b.
initsializatsiya 
qismi 
rezident 
qismidan 
keyin 
joylashadi 
va 
AUTOEXEC.BAT fayllarni boshqaradi. Bu qismi sistema ishiga tushganda
birinchi bo’lib boshqarishni oladi va programma xotiraga joylashtirish uchun 
segment adresini aniqlaydi. Keyin initsializatsiya programmasi ishlamaydi . 
Uning o’rnini boshqa programma olishi mumkin. Tranzit qismi xotiraning eng 
katta adresiga joylashadi va A:/> degan taklifni ekranga chaqiradi. 
Tranzit programmalar .com va exe tipidagi fayllarni disketadan 
xotiraga chaqiradi. Bajariladigan programmalarni komandalar segmentini 100 
adresidan boshlab joylashadi. Chiqish adresi aniqlanadi. Boshqarish bajariladigan 
programmaga uzatiladi. 
Tranzit qismi PSP (programma segmenti prefiksi) turadi. Agar 
programma oxirida Return yoki INT 21H komandasi bo’lsa, boshqarishni 
rezident programmaning command. Com qismi aniqlanadi. PSP 256 bayt joy 
egallaydi.