Vazirlar mahkamasi huzuridagi toshkent islom universiteti xodjayeva m. S

Multidasturiy rejim 
mohiyati quyidagilardan iborat: bitta dastur ya'ni hisoblash 
jarayoni yoki masala yechimga qo'yilishi 
mumkin. Multidasturlashda 
sistemalarning o'tkazuvchanlik qobiliyati kuchayadi, demak, operatsion tizim 
multidasturlashtirish (ko'p jarayonlilik) ni quvvatlaydi va so'rovlarni u yoki bu 
yo'l bilan tashkil qilishda resurslardan samarali foydalanishga harakat qiladi. 
Resurslarni ajratish sxemasi quyidagicha: ma'lum bir resursdan foydalanishda 
(operativ xotira, kiritish-chiqarish qurilmasi, berilganlar massivi va hakozo) 
operasion tizim supervizoriga murojaat qilinadi, (uning markaziy boshqaruv 
moduliga), bir necha modullardan iborat bo'lishi mumkin bo'lgan moduldir. 
Masalan, kiritish-chiqarish supervizori, dastur supervizori, masalalar dispetcheri
va boshqalar. Maxsus chaqiruvlar (komandalar, direktivalar) orqali chaqiriladi va 
o'zining talablari haqida ma'lum qiladi. Bunda albatta resurs turi va hajmi 
ko'rsatilishi kerak. Hajm deganimizda ularga operativ xotiraning yacheykalar 
soni, yo'laklar soni yoki sistemali diskdagi sektorlar, bosma qurilmasi va 
chiqarilayotgan ma'lumotlarning hajmi va boshqalar kiradi. Oddiy operasion 
tizimlarda jarayonlar 
aktiv va passiv 
holatda bo'lishi mumkin. 
Aktiv 
holatda jarayonlar hisoblash tizimlarida resurslardan foydalanishda 
qatnashadi.
Passiv
holatda esa u faqatgina sistemaga bog'liq. O'z navbatida shuni 
ta'kidlash kerakki aktiv jarayonlar quyidagi holatlarining birida mavjud bo'lishi 
mumkin: 
1.
Bajarilish holati – bunda jarayon tomondan talab qilingan resurslar 
ajratilgan bo'ladi. Bir jarayonli hisoblash tizimlaridagina bitta jarayon 
bo'lishi mumkin. 
2. Bajarilishga tayyor resurslar-bunda jarayon bajarilish holatiga o'tadi. 
3. Blokirovkalash – bunda kiritish-chiqarish operasiyalari tugallanmagan 
bo'ladi. 
Operasion tizim jarayonlarini boshqara olish uchun u hamma zaruriy 
informatsiyaga ega bo'lishi kerak. Shu maqsadda har bir jarayon uchun 
maxsus informatsion struktura, jarayon deskriptori kiritiladi.