Вариантлар жадвали

 
Kepler qonunlari. 
1.
Sayyoralar fokuslaridan birida Quyosh joylashgan muayyan ellips 
bo„ylab
harakatlanadilar. 
2. Sayyoralarning radiusi – vektorlari teng vaqtlar ichida teng yuzalar 
chizadi. 
3. Ixtiyoriy ikki sayyoraning aylanish davrlari kvadratlarining nisbati 
ular orbitalarining katta yarim o„qlari kublari nisbatiga teng. 
3
2
3
1
2
2
2
1
R
R
Т
Т

Kepler qonunlari yo„ldoshlarning sayyoralar atrofidagi harakatlari uchun ham 
o„rinlidir. 
Jismning 
bo„ylama cho„zilishidagi yoki siqilishidagi nisbiy 
deformatsiya
l
х


, 
bu yerda 

- nisbiy cho„zilish (siqilish); x – absolyut (mutloq) cho„zilish (2-
rasm);
l
- jismning boshlang„ich uzunligi. 
Siljishdagi nisbiy deformatsiya 
h
S
tg



formuladan aniqlanadi; bu yerda tg

- nisbiy siljish; 

S – jism parallel 
qatlamlarining bir – biriga nisbatan mutloq (absolyut) siljishi (3 – rasm); h – 
qatlamlar orasidagi masofa;

- siljish burchagi.

---

39 
2 – rasm
3 - rasm 
Normal kuchlanish
S
F
к


, 
bu yerda F
K
– jismning ko„ndalang kesimiga tik yo„nalgan qayishqoqlik 
(elastiklik) kuchi; S – shu kesimning yuzasi. 
Tangensial kuchlanish 
S
F
K


bu yerda F
k
– jism qatlami bo„ylab ta‟sir etuvchi qayishqoqlik kuchi; S- shu 
qatlamning yuzasi., 
Bo„ylama cho„zilish yoki siqilish uchun Guk qonuni 
kx
F
K


yoki
E



, 
bu yerda 
k
– qayishqoqlik koeffitsiyenti (prujina holida – bikrlik), E – Yung 
moduli. 
Siljish uchun Guk qonuni 
GS
h
F
S



yoki 


G

, 
bu yerda G – ko„ndalang qayishqoqlik moduli (siljish moduli). 
Bir jinsli yumaloq tayoqchani 

burchakka buruvchi moment 
M=S

,
bu yerda S – buralish doimiysi. 
Jismni deformatsiyalaganda bajariladigan ish 
2
2
kx
А

CHo„zilgan yoki siqilgan tayoqchaning potensial energiyasi

---

40 
2
2
kx
Е
р

yoki
V
Е
Е
р
2
2


yoki
V
Е
Е
р
2
2


bu yerda V – jismning hajmi.