Valyuta riskining iqtisodiy mohiyati, turlari va yuzaga kelish sabablari

5-mavzu. Valyuta riski
Reja:

1. 
   Valyuta riskining iqtisodiy mohiyati, turlari va yuzaga kelish sabablari.
   
2. 
   Valyuta ayirboshlash jarayonidagi yo‘qotishlar.
   
3. 
   Vaqt bo‘yicha valyuta kurslari.
   
4. 
   Valyuta risklarini kamaytirish.
   

1. Valyuta riskining iqtisodiy mohiyati, turlari va yuzaga kelish sabablari
Valyuta riski riski xalqaro korxonalar va bank muassasalari tashkil etish hamda ularning faoliyatini diversifikatsiyalash bilan bog‘liq bo‘lib, valyuta kurslari tebranishlari natijasida moliyaviy yo‘qotishlar yuzaga kelish ehtimolini o‘zida aks ettiradi. Bunda valyuta kurslarining o‘zgarishi naqd pul oqimlarining doimiy ravishda mamlakatdan mamlakatga ko‘chishi, valyutaning ichki qiymati o‘zgarishi, spekulyatsiya kabi omillar ta’sirida sodir bo‘ladi.
Valyuta riski deganda, tashqi iqtisodiy faoliyat jarayonida ayirboshlash kurslarining o‘zgarishidan yoki boshqa turli valyuta operatsiyalarini amalga oshirilishida yuzaga kelishi mumkin bo‘lgan yo‘qotishlar (yoki daromad olish) tushuniladi. Valyuta risklari yuzaga kelishining asosiy sababi — valyuta kurslarining o‘zgarishi hisoblanadi. Valyuta risklari xorijiy valyutalarni turli xil kurs asosida sotish va sotib olish jarayonlarida muayyan zarar sifatida ifodalanadi. Valyuta risklari bank operatsiyalari bozorining kengayishi, transmilliy korporatsiyalar va moliyaviy tashkilotlarning tashkil etilishi hamda ular faoliyatining diversifikatsiyalashuvi bilan bog‘liq bo‘lib, valyuta kurslarining keskin tebranishi natijasida pul yo‘qotishlari holatini yuzaga keltiradi.
Har qanday valyutani tavsiflovchi asosiy omil – bu rezident va norezidentlarning valyutaga bo‘lgan ishonch darajasidir. Valyutaga ishonch – murakkab ko‘p omilli mezon bo‘lib, bir necha ko‘rsatkichlardan iborat (masalan, siyosiy tuzumga ishonch ko‘rsatkichi, mamlakatning ochiqlik darajasi, iqtisodiyotni erkinlashtirish va ayirboshlash kursi rejimi, mamlakatning eksport-import balansi, asosiy makroiqtisodiy ko‘rsatkichlar va hokazo).
Ammo bu faqat valyuta kursi rejimining muayyan turiga, ya’ni, erkin suzuvchi valyuta kursiga taalluqli. Bugungi kunda jahon amaliyotida mamlakatlarning o‘ziga xos xususiyatlariga qarab valyuta risklarining bir necha turlari mavjud (1-rasm). Jumladan, valyuta riskini uch turga ajratish mumkin: